کولیک چیست؛ همه‌چیز درمورد کولیک نوزادان و بزرگسالان
گریه‌کردن نوزاد کاملا طبیعی است، چون نوزاد کاری غیر از آن بلد نیست. اما اگر نوزادتان بیشتر از ۳ ساعت در روز و حداقل ۳ روز در هفته بی‌وقفه گریه کرد، امکان پذیر کولیک داشته باشد. نوزاد دچار کولیک تسکین‌ناپذیر است و به گمان زیاد نمی‌توانید کاری برای آرام‌کردن او انجام دهید. یقیناً کولیک فقط اختصاصی نوازدان نیست. برای این که ببینید کولیک چیست، علت تشکیل و راه‌های درمان آن کدامند تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
کولیک نوزاد چیست؟
همه کودکان گریه می‌کنند تا از این طریق نیازهایشان را به گوش مراقبان خود برسانند، اما کودک دچار کولیک بدون هیچ علت مشخصی جیغ می‌زند و تسکین‌ناپذیر است. پزشکان کولیک را گریه شدید بیش از ۳ ساعت در روز و حداقل ۳ روز در هفته به‌زمان بیشتر از ۳ هفته تعریف می‌کنند. در این حالت، زیاد تر نمی‌توانید کاری برای تسکین گریه کودک انجام دهید. این گریه طبق معمول هر روز زمان مشخصی (طبق معمول حوالی سپس‌ازظهر و عصر) ناگهانی اغاز می‌بشود و وقتی که کودک گریه نمی‌کند، فعالیت او کاملا طبیعی است.
هرچند کولیک در کودکان بی‌زیان است و سریع از بین می‌رود، این حالت امکان پذیر برای والدین خسته‌کننده باشد. مهار کولیک کودک به استرس و خستگی تازه‌والدها اضافه می‌بشود و حتی احتمالا جهت افسردگی سپس از زایمان و سندرم کودک تکان‌خورده بشود. به این علت اگر کودک شما کولیک دارد، در صورت نیاز از دیگران پشتیبانی بگیرید.
زمان اغاز کولیک نوزاد
امکان پذیر مشاهده کولیک ترسناک باشد، به‌خصوص برای افرادی که اولین بار است والد شده‌اند، اما کولیک به سلامت کودک صدمه نمی‌زند. کولیک طبق معمول در اولین هفته‌های سپس از تولد اغاز می‌بشود، بین ۴ تا ۶هفتگی به اوج می‌رسد و طبق معمول در ۳ تا ۴ماهگی کودک ناگهانی کم می‌بشود.
شیوع کولیک در نوزادان
کولیک زیاد شایع است و نزدیک به ۲۰درصد از کودکان سراسر دنیا را دچار می‌کند. بر پایه برخی تحقیقات، شیوع این بیماری حتی از این ۲۰درصد هم زیاد تر است. علت ۱۰ تا ۲۰درصد از مراجعات به پزشکان اطفال در هفته‌های اول سپس از تولد کولیک نوزاد است. کولیک در همه نوزادان یک جور است و این چنین عواملی بر آن تأثیری ندارند:
- جنس؛
- قومیت؛
- حالت اجتماعی‌اقتصادی؛
- نحوه تغذیه؛
- ترتیب ولادت.
علت کولیک نوزاد
محققان علت دقیق کولیک نوزادان را نمی‌دانند. بااین‌حال چند عامل امکان پذیر در تشکیل کولیک نقش داشته باشند، از جمله:
- درد شکمی یا ناراحتی ناشی از گاز (هوای بلعیده‌شده در زمان شیرخوردن یا گریه‌کردن)؛
- رفلاکس یا بالاآوردن محتوای معده؛
- حساسیت غذایی؛
- عدم تحمل پروتئین شیر؛
- تغذیه کم یا زیاد؛
- تحریک بیش از حد؛
- شکل اولیه سردرد میگرنی؛
- عکس العمل احساسی به ناامیدی، خستگی یا شوق؛
- سیستم گوارشی رشدنکرده.
علائم کولیک نوزاد
نوزاد دچار کولیک نوزادی سالم است که در دوره‌های تکراری گریه‌های تسکین‌ناپذیرِ بدون علت دارد. این گریه‌ها ساعت‌ها بدون توقف ادامه دارند. علائم کولیک در نوزادان متفاوت است. نوزاد کولیکی طبق معمول در انتهای روز بهانه‌گیر می‌بشود، اما گریه امکان پذیر در هر وقتی اتفاق بیفتد. هیچ ارتباطی بین دوره‌های بهانه‌گیری، گرسنگی و ناراحتی وجود ندارد و در این زمان آرام‌کردن کودک سخت است. یقیناً با این که این چنین کودکی بهانه‌گیر است و گریه می‌کند، به‌خوبی غذا می‌خورد و وزن اضافه می‌کند.
کولیک می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد، از جمله:
- مشت‌های گره‌کرده؛
- پاهای روی شکم جمع‌شده؛
- پشت قوس‌دار؛
- شکم سفت متورم؛
- خارج‌شدن گاز؛
- اشکار‌بودن نشانه‌های درد در حالت صورت؛
- تحول رنگ صورت به قرمز روشن یا حتی قرمز تیره در دوره‌های طویل گریه.
عوارض کولیک نوزاد
کولیک امکان پذیر به یک اندازه بر والدین تازه و آنهایی که قبلا بچه‌دار شده‌اند تاثییر بگذارد. استرس طاقت‌فرسایی که کولیک به جان والدین می‌اندازد احتمالا جهت افسردگی سپس از زایمان و سندرم کودک تکان‌خورده بشود. اگر کودک شما کولیک دارد و شما را خسته کرده است، از دوستی قابل‌مطمعن، اعضای خانواده یا پزشک پشتیبانی بخواهید.
هرچقدر هم کلافه یا خشمگین شدید، به‌هیچ‌وجه نباید کودک را تکان‌تکان دهید. محکم تکان‌دادن نوزاد جهت کوری، صدمه مغزی و حتی مرگ می‌بشود. اگر حس افسردگی دارید یا در روبه رو با احساستان مشکل دارید، به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص کولیک نوزاد
طبق معمول با دقت به الگوی علائم، می‌توانید کولیک را تشخیص دهید. موارد گوناگون را ثبت کنید از جمله:
- زمان گریه کودک؛
- زمان خواب کودک؛
- نوع غذای کودک و دفعات غذا‌خوردن؛
- الگوی دفع نوزاد.
امکان پذیر پزشک با انجام معاینات بالینی احتمالات دیگر همانند رفلاکس مری، عفونت یا حساسیت را به‌گفتن عوامل بهانه‌گیری کودک رد کند.
درمان کولیک نوزاد
درمانی برای کولیک وجود ندارد، اما با انجام برخی عمل های می‌توانید کودک را آرام کنید.
۱. شیردادن به نوزاد
اگر نوزاد از شیر شما تغذیه می‌کند، همه غذاها و نوشیدنی‌های مصرفی‌تان را بازدید کنید. هرچیزی که شما می‌خورید، به کودک می‌رسد و روی او تاثییر می‌گذارد. احتمالا نیاز باشد مصرف محصولات لبنی، کافئین، شکلات، آجیل، پیاز، کلم و دیگر غذاهای تحریک‌کننده در رژیم غذایی‌تان را محدود کنید. درمورد پرهیز دارویی با پزشک مشورت کنید.
اگر از شیر خشک منفعت گیری می‌کنید، احتمالا نیاز باشد محصول تجاری فرد دیگر را امتحان کنید. امکان پذیر کودک به پروتئین خاصی در آن شیرخشک حساسیت داشته باشد. در خصوص منفعت گیری از نوع خاصی از شیر خشک با پزشک اطفال مشورت کنید. اگر حساسیت غذایی جهت ناراحتی‌شده باشد، باید کولیک طی چند روز سپس از تحول غذا افت اشکار کند. احتمالا ملزوم باشد تعداد قولهای غذایی کودک را کم کنید. از غذادادن زیاد سریع یا زیاد زیاد به نوزاد خودداری کنید.
۲. آرام‌کردن نوزاد
برخی از راه حلها می‌تواند نوزاد کولیکی را آرام کند، از جمله:
- تماس پوستی؛
- تکان‌دادن آرام نوزاد با گهواره یا با در بغل‌گرفتن؛
- نوازش زیاد آرام سر نوزاد یا ضربه آرام به پشت یا سینه او؛
- قنداق‌کردن؛
- آواز‌خواندن یا سخن‌زدن؛
- پخش موسیقی ملایم؛
- گرداندن نوزاد چه در بغل و چه در کالسکه؛
- دورزدن با ماشین؛
- تشکیل صداهای ریتم‌دار؛
- پشتیبانی به آروغ‌زدن کودک برای خارج‌شدن گازهای به‌دام‌افتاده؛
- حمام گرم (زیاد تر نوزادان این مورد را دوست دارند)؛
- افت تحریک (وسایلی همانند تلویزیون و تلفن را خاموش کنید)؛
- پستانک (زیاد تر کودکانی که از شیر مادر منفعت گیری می‌کنند این مورد را رد می‌کنند، اماسایرین از آن منفعت گیری می‌کنند)؛
- از بین انواع قطره کولیک، قطره سایمتیکون یا داروهای طبیعی همانند کولیک کالم (Colic Calm) (داروهای بدون نسخه) به از بین بردن نفخ پشتیبانی می‌کنند.
پیشگیری از کولیک نوزاد
دانشمندان درمورد علت دقیق کولیک نوزاد یقین نیستند، به همین علت راهی برای پیشگیری از آن وجود ندارد.
زندگی با نوزاد دچار کولیک
خوشبختانه کولیک نوعی عارضه مختصر‌زمان است و هیچ تاثییر بلندمدتی روی کودک ندارد. اما امکان پذیر برای شما ساده نباشد. مشاهده نوزادی که گریه‌اش بند نمی‌آید سخت است. امکان پذیر حس دستپاچگی یا ناامیدی کنید. احساسات شما مهم‌اند. بااین‌حال اگر نوزاد شما کولیک دارد و نمی‌توانید احساستان را مهار کنید، از دوستی قابل‌مطمعن یا اعضای خانواده پشتیبانی بگیرید. از آنها بخواهید از کودک شما مراقبت کنند تا شما استراحت کنید، بیرون بروید و مقداری به خودتان برسید.
اگر کمکی ندارید، کودک را در جای امنی همانند گهواره بگذارید و از اتاق بیرون بروید. کودک شما سپس از چند دقیقه آرام می‌بشود. هیچ زمان کودکتان را محکم تکان ندهید. تکان‌دادن کودک احتمالا جهت صدمه مغزی یا حتی مرگ بشود. چند نفس عمیق بکشید و به یاد بیاورید که گریه بالاخره همه می‌بشود.
زمان مراجعه به پزشک
در صورت وجود برخی علائم به پزشک مراجعه کنید، از جمله:
- اضافه‌نشدن وزن کودک؛
- تغییرات فتاری دیدنی؛
- تب؛
- استفراغ شدید (به‌خصوص استفراغ به‌رنگ سفید یا همراه خون)؛
- اسهال؛
- خون در مدفوع.
کولیک بزرگسالان چیست؟
وقتی که اسم کولیک را می‌شنوید، احتمالا یاد کولیک نوزادان بیفتید، اما بزرگسالان هم امکان پذیر دچار کولیک یا قلنج شوند. کولیک بزرگسالان ناشی از درد روده یا دستگاه ادراری است. علامت مهم کولیک در بزرگسالان درد موضعی در شکم یا مجرای ادراری است. این درد طبق معمول به‌علت انسداد تشکیل می‌بشود. عضلات اطراف قسمت مسدودشده برای از بین بردن انسداد اغاز به انقباض می‌کنند و این انقباض جهت درد می‌بشود.
دوره‌های کولیک بزرگسالان امکان پذیر زیاد تر از ۵ ساعت طول بکشد. وقتی که فردی یک بار کولیک بگیرد، به گمان زیاد باز هم دچار آن می‌بشود.
انواع کولیک بزرگسالان
۱. کولیک صفراوی
کولیک صفراوی درد شکمی است که به‌جهت انسداد یکی از مجاری صفراوی تشکیل می‌بشود. احتمالا عامل انسداد سنگ کیسه صفرا باشد که طبق معمول سپس از خوردن قولهای غذایی حجیم و چربی که جهت انقباض کیسه صفرا خواهد شد تشکیل می‌بشود. این درد ۵ دقیقه تا ۵ ساعت طول می‌کشد. درد در مرکز و بالای شکم یا درست زیر دنده‌ها در سمت راست رخ می‌دهد. درد احتمالا به پهلو یا کتف انتشار بشود. کولیک صفراوی امکان پذیر در هر وقتی تشکیل بشود.
سنگ کیسه صفرا می‌تواند به‌اندازه یک شن یا توپ گلف باشد. این بیماری شایع است و در زیاد تر افراد علائمی ندارد. سنگ کیسه صفرا را می‌بشود با سونوگرافی تشخیص داد و امکان پذیر برای جلوگیری از انسداد زیاد تر کیسه صفرا با جراحی برداشته بشود.
۲. کولیک کلیه
درد شدید بین دنده‌ها و باسن است. این نوع کولیک به‌علت انسداد بخشی از مجرای ادراری تشکیل می بشود. سنگ کلیه، سنگ مثانه و سنگ حالب شایع‌ترین موارد انسدادند. این درد می‌تواند به ران منتقل بشود و امکان پذیر با حالت تهوع، استفراغ و خون در ادرار همراه باشد. کولیک کلیه امکان پذیر خفیف تا شدید باشد و ۲۰ دقیقه تا ۱ ساعت طول بکشد. کولیک کلیه طبق معمول وقتی اتفاق می‌افتد که سنگ کلیه مانع انتقال ادرار از کلیه به مثانه می‌بشود.
امکان پذیر پزشک برای تشخیص کولیک کلیه درمورد داروهای مصرفی، سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه و بیماری‌های گوارشی بیمار سوال کند. این چنین امکان پذیر معاینه بالینی انجام دهد.
۳. کولیک روده
کولیک روده نوعی انقباض دردناک در شکم به‌علت انسداد جزئی یا کامل در روده کوچک است و مانع حرکت غذا، هوا، مایعات و مدفوع می‌بشود. این نوع کولیک علت‌های مختلفی دارد همانند تشکیل زخم، اختلالات التهابی روده، مدفوع نهفته، دیورتیکول‌های التهاب یا عفونی. شدت درد امکان پذیر خفیف تا شدید باشد و با علائم فرد دیگر همراه است، از جمله:
- ناتوانی در دفع؛
- حالت تهوع؛
- استفراغ؛
- اسهال؛
- افت اشتها؛
- نفخ.
امکان پذیر پزشک برای تشخیص کولیک روده سابقه پزشکی و دارویی بیمار را بازدید کند و علاوه‌بر معاینه فیزیکی، آزمایش خون و سی.تی اسکن تجویز کند.
درمان کولیک بزرگسالان
برای درمان کولیک در منزل می‌توانید چند کار انجام دهید، از جمله:
- آب زیاد بنوشید؛
- از مسکن‌هایی همانند ایبوپروفن یا پاراستامول منفعت گیری کنید؛
- برای افت درد از کیسه آب گرم منفعت گیری کنید؛
- ناحیه مورد نظر را به‌آرامی ماساژ دهید.
امکان پذیر پزشک با تشخیص کولیک گزینه‌های گوناگون را نظر دهد، از جمله:
- مسکن، داروهای ضدالتهاب و داروهای ضدتهوع برای افت ناراحتی؛
- جراحی برای برداشتن سنگ کلیه یا سنگ صفرا یا عامل انسداد روده؛
- دارو برای حل‌کردن سنگ؛
- درمان سنگ‌شکن.
پیشگیری از کولیک بزرگسالان
بر پایه مطالعات سنگ کیسه صفرا و سنگ کلیه ارثی است. با این حال، منفعت گیری از سبک زندگی سالم می‌تواند گمان تشکیل سنگ را افت دهد. از جمله:
- وزن متعادل را نگه داری کنید؛
- از رژیم غذایی متعادل با فیبر زیاد منفعت گیری کنید؛
- آب بدن را فراهم کنید؛
- نمک و چربی را حذف کنید.
زمان مراجعه به پزشک برای کولیک بزرگسالان
زیاد تر دوره‌های کولیک سپس از چند ساعت همه خواهد شد، اما اگر این قضیه مرتب تکرار شد به پزشک مراجعه کنید. این چنین برخی موارد به درمان سریع نیاز دارند، از جمله:
- یرقان؛
- درد شکمی طویل که در هیچ وضعیتی رفع نمی‌بشود؛
- تب و لرز؛
- افزایش ضربان قلب؛
- ناتوانی در نوشیدن بدون تهوع؛
- حالت تهوع مداوم.
شما بگویید
شما چه مقدار با کولیک آشنایی دارید؟ آیا خودتان یا نوزادتان به کولیک مبتلا شده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید توانایی و نظرتان را در تکه ارسال دیدگاه بنویسید و این نوشته را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
