برچسب: بهداشت دهان و دندان

آفت دهان، آن زخم‌های کوچک، گرد و دردناک سفیدرنگ که یک دفعه داخل دهان ظاهر خواهد شد، از شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین مشکلات دهان و دندان می باشند. این عارضه که بعضی اوقات با واژگان عامیانه همانند شاریدگی دهان یا دهن پختگی نیز توصیف می‌بشود، می‌تواند خوردن و آشامیدن را به یک توانایی دردناک تبدیل کند. اما علت آن چیست و مهم‌تر از همه، درمان آفت دهان چطور است؟ برای آفت دهان چه بخوریم تا سریعتر بهبود یابد؟ در این راهنمای کامل از «چطور»، به همه این سوالات جواب می‌دهیم و بهترین راهکارهای علمی و خانگی را برای رهایی سریع از این مشکل بازدید می‌کنیم.

آفت دهان چیست؟

آفت دهانی یک زخم غیرعفونی و غیرمسری است که روی بافت‌های نرم داخل دهان همانند زیر زبان، داخل گونه‌ها و لب‌ها تشکیل می‌بشود. این زخم‌ها طبق معمولً با یک هاله قرمز رنگ احاطه شده‌اند. به آفت دهان زخم آفتی هم می‌گویند. اندازه‌ این زخم زیاد تر از یک سانتی‌متر زیاد تر نیست و طبق معمول هم زخمی گرد یا بیضی‌شکل، سفید یا زرد‌رنگ است. امکان پذیر زمان کوتاهی پیش از آنکه دچار آفت دهانی شوید، محیط دهانتان دچار سوزش یا خارش بشود. این نوع زخم امکان پذیر زیاد دردناک باشد یا بسوزد، به‌اختصاصی زمان غذاخوردن یا سخن بگویید‌کردن.

علت آفت دهان

علت آفت دهان تا این مدت دقیقا اشکار نشده، اما اشکار است که عوامل بسیاری امکان پذیر علتابراز آفت دهان شوند، همانند:

• صدمه‌های فیزیکی جزئی: گاز گرفتن اتفاقی گونه، مسواک زدن خشن یا کار دندانپزشکی؛
• حساسیت غذایی (غذاهای تند، اسیدی یا حاوی گلوتن)؛
• کمبودهای تغذیه‌ای: افتویتامین B12، آهن، اسید فولیک و روی؛
• منفعت گیری از خمیردندان‌ یا دهان‌شویه‌های دارای لوریل سولفات سدیم؛
• استرس و خستگی: استرس عاطفی و افتخواب از مهم‌ترین محرک‌های آفت می باشند؛
• تغییرات هورمونی: برخی زنان در دوران قاعدگی زیاد تر دچار آفت خواهد شد؛
• وجود باکتری هلی‌کوباکتر پیلوری (همان باکتری عامل زخم‌های پپتیک).

آفت دهان امکان پذیر وقتی‌ که دچار شرایط بدنی خاص یا بیماری هستید نیز ابراز کند، شرایطی همانند:

انواع آفت دهان و علائم آن‌ها

۱. آفت مینور یا کوچک

شایع‌ترین نوع آفت است و بیشتر از ۸۰ درصد موارد را شامل می‌بشود.

• اندازه: کوچک می باشند، طبق معمولً کمتر از ۱ سانتی‌متر قطر دارند.
• شکل: گرد یا بیضی‌شکل با لبه‌ای قرمز و مرکز سفید یا زرد رنگ.
• تعداد: طبق معمولً به طور تکی یا در دسته‌های کوچک ۲ تا ۳ تایی ظاهر خواهد شد.
• درد: دردناک اما طبق معمولً قابل تحمل است.
• زمان بهبودی: طی ۱ تا ۲ هفته خودبه‌خود و بدون باقی گذاشتن جای زخم (اسکار) بهبود می‌یابند.

۲. آفت ماژور یا بزرگ

کمتر شایع است اما شدت زیاد بیشتری دارد.

• اندازه: بزرگتر و عمیق‌تر از آفت‌های مینور می باشند و قطر آن‌ها طبق معمولً زیاد تر از ۱ سانتی‌متر است.
• شکل: لبه‌های نامنظمی دارند و امکان پذیر زیاد عمیق باشند.
• تعداد: زیاد تر به طور تکی ظاهر خواهد شد.
• درد: زیاد دردناک می باشند و می‌توانند خوردن و سخن بگویید کردن را به شدت مختل کنند.
• زمان بهبودی: روال بهبودی آن‌ها زیاد کندتر است و امکان پذیر تا ۶ هفته طول بکشد. این نوع آفت بعد از بهبودی، طبق معمولً جای زخم (اسکار) باقی می‌گذارد.

۳. آفت شبه تبخال (هرپتی‌فرم Herpetiform)

این نوع آفت، نادرترین نوع است و برخلاف نامش، هیچ ارتباطی با ویروس هرپس (عامل تبخال) ندارد و مسری نیست.

• اندازه: زیاد ریز و نوک‌سوزنی می باشند (۱ تا ۲ میلی‌متر).
• شکل: لبه‌های نامنظمی دارند.
• تعداد: مشخصه مهم آن‌ها، ظاهر شدن به طور خوشه‌های زیاد بزرگ است که از ۱۰ تا ۱۰۰ زخم کوچک راه اندازی شده‌اند. این زخم‌های ریز بعضی اوقات به هم مدام و یک زخم بزرگ و نامنظم را تشکیل می‌کنند.
• درد: زیاد دردناک می باشند.
• زمان بهبودی: طبق معمولً طی ۱ تا ۲ هفته و بدون تشکیل اسکار بهبود می‌یابند.

در کل سندرم آفت دهان امکان پذیر علائم رایجی همانند موارد زیر را نیز داشته باشد:

• تب؛
• ناراحتی‌های عمومی و ناخوشایند؛
• تورم غدد لنفاوی.

برای درمان آفت دهان چه بخوریم و از چه چیزهایی پرهیز کنیم؟

درمان خانگی آفت دهان

اکثر آفت‌های دهانی زیاد کوچک می باشند و طبق معمول خودبه‌خود در عرض یک یا دو هفته رفع خواهد شد، اما حتی آفت‌های دهانی زیاد کوچک هم طبق معمول هفت تا ده روز طول می‌کشد تا از بین بروند و دردشان در همه این زمان فرد مبتلا را آزار می‌دهد.

در ادامه، مؤثرترین خوراکی‌ها و راه حلهای درمان طبیعی و خانگی این عارضه را به شما معارفه می‌کنیم. بعد اگر سؤالاتی همانند «دهنم آفت زده چیکار کنم»، «برای جوش داخل دهان چی خوبه» یا «برای آفت دهان چه بخوریم» ذهنتان را مشغول کرده‌اند، ادامه مقاله را بخوانید.

دهانشویه‌های ضدعفونی‌کننده و ضدالتهاب

۱. دهانشویه آب نمک

این اولین و ساده‌ترین قدمی است که باید بردارید. نمک یک ضدعفونی‌کننده طبیعی است و به تمیز نگه‌داشتن زخم و افت التهاب پشتیبانی می‌کند.

روش منفعت گیری: نصف قاشق چای‌خوری نمک را در نصف لیوان آب ولرم حل کنید. محلول را به زمان ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در دهان بچرخانید و سپس بیرون بریزید. این کار را ۲ تا ۳ بار در روز تکرار کنید.

۲. دهانشویه جوش شیرین

جوش شیرین یک ماده قلیایی است و به خنثی کردن اسیدهای دهان که علتسوزش آفت خواهد شد، پشتیبانی می‌کند. این چنین خاصیت ضدباکتریایی دارد.

روش منفعت گیری: یک قاشق چای‌خوری جوش شیرین را در نصف لیوان آب حل کرده و همانند آب نمک، روزی چند بار دهان خود را با آن شستشو دهید.

۳. دهانشویه مریم گلی

مریم گلی به علت خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی قوی خود، از قدیم به گفتن یک گیاه دارویی برای مشکلات دهان و گلو منفعت گیری می‌شده است.

روش منفعت گیری: یک تا دو قاشق چای‌خوری برگ خشک مریم گلی را در یک فنجان آب جوش بریزید و بگذارید ۱۰ دقیقه دم بکشد. بعد از خنک‌شدن، محلول را صاف کرده و روزی ۲ تا ۳ بار به گفتن دهانشویه منفعت گیری کنید.

۴. دهانشویه سرکه سیب

سرکه سیب می‌تواند به از بین بردن برخی باکتری‌ها پشتیبانی کند، اما به علت خاصیت اسیدی قوی امکان پذیر برای برخی افراد علتسوزش و تحریک شدید آفت بشود.

روش منفعت گیری: یک قاشق چای‌خوری سرکه سیب را با نصف لیوان آب گرم مخلوط کنید. قبل از منفعت گیری گسترده، مقدار مقداری از آن را امتحان کنید. اگر سوزش آن قابل تحمل می بود، روزی یک یا دو بار از آن منفعت گیری کنید.

درمان‌های موضعی تسکین‌دهنده

۵. خمیر جوش شیرین

علاوه بر دهانشویه، می‌توانید از جوش شیرین به گفتن یک پماد موضعی نیز منفعت گیری کنید.

روش منفعت گیری: مقدار مقداری جوش شیرین را با چند قطره آب مخلوط کنید تا یک خمیر غلیظ به دست آید. خمیر را به آرامی و به طور مستقیم روی آفت قرار دهید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.

۶. شیر منیزیم (منیزیم هیدروکسید)

این شربت آنتی‌اسید، یک راهکار عالی برای تسکین سریع درد است. شیر منیزیم با تشکیل یک لایه محافظ روی آفت، آن را از تحریکات مواد غذایی و اسیدهای دهان محافظت می‌کند.

روش منفعت گیری: با منفعت گیری از یک گوش‌پاک‌کن، مقدار مقداری از شیر منیزیم را مستقیماً روی آفت بمالید. اجازه دهید چند ثانیه بماند و سپس دهان خود را بشویید. این کار را ۳ تا ۴ بار در روز انجام دهید.

۷. عصاره شیرین گفتن (فرم DGL)

تحقیقات نشان داده‌اند که شیرین گفتن می‌تواند در افت درد و تسریع بهبودی آفت زیاد مؤثر باشد. حتماً از فرم DGL (شیرین گفتن دِگلیسیریزینه شده) منفعت گیری کنید که فاقد عوارض جانبی نوع معمولی آن است.

روش منفعت گیری: می‌توانید کپسول DGL را باز کرده و پودر آن را با مقدار مقداری آب مخلوط کنید تا خمیری به دست آید و آن را روی آفت بمالید. این چنین دهانشویه‌های حاوی عصاره DGL نیز در دسترس می باشند.

۸. ژل آلوئه‌ورا

آلوئه‌ورا به علت خواص ضدالتهابی و تسکین‌دهندگی‌اش مشهور است. این گیاه به افت درد و محافظت از زخم پشتیبانی می‌کند.

روش منفعت گیری: مقدار مقداری از ژل خالص آلوئه‌ورا (ترجیحاً ارگانیک و بدون افزودنی) را با یک گوش‌پاک‌کن تمیز مستقیماً روی آفت قرار دهید.

۹. چای کیسه‌ای بابونه یا چای سیاه

• بابونه: دارای خواص ضدالتهابی و آرام‌قسمت است. یک چای کیسه‌ای بابونه منفعت گیری‌شده و مرطوب را برای ۵ تا ۱۰ دقیقه به آرامی روی آفت سختی دهید.
• چای سیاه: حاوی ماده‌ای به نام «تانن» است که به افت درد و جمع‌شدن بافت زخم پشتیبانی می‌کند. می‌توانید از چای کیسه‌ای سیاه نیز به همین روش منفعت گیری کنید.

۱۰. مکیدن قطعات یخ

یک راهکار زیاد ساده برای بی‌حس‌کردن موضعی و تسکین سریع درد و سوزش. اجازه دهید یک تکه یخ کوچک به آرامی روی آفت یا در نزدیکی آن آب بشود. این کار به افت تورم نیز پشتیبانی می‌کند.

۱۱. روغن ویتامین E

ویتامین E به ترمیم بافت پشتیبانی می‌کند و می‌تواند یک لایه محافظ روغنی روی زخم تشکیل کند.

روش منفعت گیری: یک کپسول ویتامین E را با یک سوزن تمیز سوراخ کرده و مایع روغنی داخل آن را مستقیماً روی آفت بچکانید.

درمان‌های پزشکی و دارویی آفت دهان

اگر درمان‌های خانگی کافی نبودند یا آفت دهان شما شدید و زیاد دردناک است، محصولات دارویی متنوعی وجود دارند که می‌توانید از داروخانه تهیه کنید. این درمان‌ها به دو دسته مهم تقسیم خواهد شد: محصولات بدون نیاز به نسخه و داروهای تجویزی توسط پزشک.

۱. درمان‌های بدون نیاز به نسخه

این محصولات به راحتی از داروخانه‌ها قابل تهیه می باشند و برای مدیریت آفت‌های معمولی زیاد مؤثرند:

ژل‌ها و پمادهای بی‌حس‌کننده موضعی

این محصولات حاوی موادی همانند بنزوکائین یا لیدوکائین می باشند که با بی‌حس کردن موقت سطح زخم، درد را به شدت تسکین خواهند داد. این ژل‌ها باید دقیقاً روی خود آفت مالیده شوند.

خمیرهای محافظ

این محصولات بعد از قرار گرفتن روی آفت، یک لایه محافظ و چسبنده تشکیل می‌کنند. این لایه، زخم را از تحریکات ناشی از غذا، نوشیدنی و تماس با دندان‌ها محافظت کرده و به فرآیند بهبودی زمان می‌دهد.

دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده و ضدالتهاب

دهان‌شویه‌هایی که حاوی موادی همانند کلرهگزیدین می باشند، می‌توانند به افت باکتری‌های دهان، جلوگیری از عفونت ثانویه زخم و افت التهاب پشتیبانی کنند. از دهان‌شویه‌های حاوی الکل پرهیز کنید، چون می‌توانند علتسوزش شدید شوند.

۲. درمان‌های نیازمند تجویز پزشک

برای آفت‌های ماژور (بزرگ)، هرپتی‌فرم یا آفت‌های زیاد مکرر و شدید که به درمان‌های معمولی جواب نمی‌دهند، حتماً باید به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. پزشک امکان پذیر یکی از درمان‌های زیر را تجویز کند:

کورتیکواستروئیدهای موضعی

این داروها که به شکل پماد، ژل یا دهانشویه در دسترس می باشند، نیرومندترین درمان برای افت التهاب و درد آفت محسوب خواهد شد. داروهایی همانند تریامسینولون استوناید به طور یک لایه محافظ روی زخم قرار گرفته و به شدت التهاب را سرکوب می‌کنند.

داروهای خوراکی

در موارد زیاد شدید و مقاوم به درمان، پزشک امکان پذیر داروهای خوراکی تجویز کند. کلشی‌سین (Colchicine) که طبق معمولً برای درمان نقرس منفعت گیری می‌بشود، بعضی اوقات برای آفت‌های پیچیده نیز مؤثر است. در موارد زیاد نادر، امکان پذیر از قرص‌های استروئیدی همانند پردنیزولون برای یک دوره مختصر منفعت گیری بشود.

سوزاندن شیمیایی

در این روش، پزشک با منفعت گیری از موادی همانند نیترات نقره، سطح زخم آفت را می‌سوزاند. این کار با تخریب پایانه‌های عصبی، درد را تقریباً بلافاصله از بین می‌برد، اما امکان پذیر روال بهبودی را مقداری طویل‌تر کند یا علتایجاد اسکار بشود.

همیشه به یاد داشته باشید که اگر آفت‌های شما به طور مکرر ظاهر خواهد شد، بهتر است برای یافتن علت عرصه‌ای آن (همانند افتویتامین یا یک بیماری خودایمنی) حتماً با پزشک مشورت کنید.

جوش داخل لب شما آفت است یا آبسه؟

بعضی اوقات امکان پذیر برآمدگی‌های دردناک داخل دهان را با آفت نادرست بگیریم. شناخت تفاوت‌های این زخم‌ها در درمان آبسه لب و جوش داخل لب پایین اهمیت بسیاری دارد:

• درمان جوش داخل لب پایین: اگر یک برآمدگی کوچک و جوش‌همانند داخل لب شما تشکیل شده، طبق معمولً به علت انسداد غدد بزاقی کوچک است و خودبه‌خود بهبود می‌یابد. از دستکاری آن پرهیز کنید. قرقره آب نمک می‌تواند به تسکین آن پشتیبانی کند.
• درمان آبسه لب: آبسه یک عفونت باکتریایی است که با تورم، درد شدید و تجمع چرک همراه است. این یک حالت جدی است و با آفت تفاوت دارد. درمان آبسه لب نیازمند مداخله پزشکی سریع است. هیچ زمان تلاش نکنید آبسه را خودتان تخلیه کنید. پزشک یا دندانپزشک امکان پذیر آنتی‌بیوتیک تجویز کرده و در صورت لزوم، آن را تخلیه نماید.

چه وقتی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگرچه آفت‌ها طبق معمولً بی‌خطر می باشند، اما در صورت مشاهده موارد زیر حتماً به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید:

• آفت‌هایی که به طور غیرمعمول بزرگ می باشند.
• آفت‌هایی که بهبودشان بیشتر از سه هفته طول می‌کشد.
• آفت‌های مکرر که بلافاصله بعد از بهبودی، مجدد ظاهر خواهد شد.
• آفتی که درد آن با مسکن‌های معمولی قابل کنترل نیست.
• همراه بودن آفت با تب بالا یا بی‌حالی شدید.

شما بگویید

آفت دهان یا شاریدگی دهان یک مشکل آزاردهنده اما عموماً بی‌خطر است. با مراعات بهداشت، مدیریت استرس و منفعت گیری از راهکارهای خانگی همانند آب نمک، می‌توان درد آن را تسکین داد و به فرآیند بهبودی شدت بخشید. با اهمیت ترین مسئله، شناخت تفاوت آفت با شرایط جدی‌تری همانند آبسه و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم دلواپس‌کننده است.

گامی برای تسلط شما بر توانایی‌های برقراری ربط

هشدار! این نوشته فقط جنبه آموزشی دارد و برای منفعت گیری از آن ملزوم است با پزشک یا متخصص وابسته مشورت کنید. اطلاعات زیاد تر