برچسب: افزایش خلاقیت

این یک حقیقت است که ایده‌های خلاقانه می‌تواند بعضی اوقات ما را صدها قدم از دیگران جلو بیندازد. اگر فکر می‌کنید خلاقیت در ایده‌هایتان کمرنگ است و فکر می‌کنید نمی‌توانید هیچ زمان انسان خلاقی باشید، باید بدانید سخت در اشتباهید چون خلاقیت، مهارتی است که می‌توان آن را پرورش و گسترش داد. افزایش خلاقیت، با راهکارهای ساده و سرگرم‌کننده‌ای مقدور است. اگر دوست دارید ذهنی خلاق داشته باشید، در این نوشته با «چطور» همراه شوید تا ببینید چطور خلاق باشیم.

حتما بخوانید:

روش اول

خود را با انجام تمرینات خلاقانه به‌چالش بکشید

۱. تست ۳۰ دایره را انجام دهید

این کار را می‌توانید سر کار و وقتی که کسل و خسته شده‌اید انجام دهید. با این کار، می‌توانید قوت تفکر سریع و خلاقیت را مجدد به‌دست آورید. برای اغاز، ۳۰ دایره روی کاغذ بکشید. سپس تلاش کنید در یک دقیقه، تا جایی که می‌توانید دایره‌ها را به نقاشی‌های گوناگون تبدیل کنید. این کار را چندین دفعه تکرار کنید و هر بار تلاش کنید رکورد خود را بشکنید.

این تست به شما پشتیبانی می‌کند که خلاقیت خود را تحکیم کنید، چون علتمی‌بشود که ایده‌های تازه را در سر بپرورانید. این تست، شما را ناچار می‌کند که سریع تر فکر کنید و ایده‌های تازه را امتحان کنید؛ بدون این که از آنها صرف نظر کنید.

۲. در زمان آزادتان، نقاشی‌های ساده بکشید

چطور خلاق باشیم؟ با نقاشی. نقاشی کردن طبق معمول کاری برای گذراندن اوقات بیکاری در زمان بچگی به‌نظر می‌رسد، درحالی‌که این کار حتی در بزرگسالی هم علتافزایش خلاقیت می‌بشود. این کار با افزایش دقت شما به محیط اطراف و افزایش ربط شما با دنیا، خلاقیت را افزایش می‌دهد. نقاشی کردن علتمی‌بشود که با فعالیت‌هایی که انجام می‌دهید، ربط‌تان را نگه داری کنید. هر چه مقدار توانایی شما در به عکس کشیدن اطراف زیاد تر باشد، خلاقیت بیشتری خواهید داشت.

زمان انجام فعالیت‌هایی که فکر می‌کنید افکار شما را از نوشته مهم منحرف می کند، نقاشی بکشید. برای مثال در یک جلسه‌ی ملاقات کاری اگر حس می‌کنید که تمرکزتان به‌هم می‌خورد، اغاز کنید روی کاغذ تصاویر ساده ترسیم کنید. در کلاس‌های خسته‌کننده می‌توانید با این کار تمرکز بیشتری داشته باشید.

تلاش کنید یک دفترچه‌ی مخصوص داشته باشید و وقتی که حس خستگی و کسالت می‌کنید یا تمرکزتان به‌هم ریخته، نقاشی بکشید.

---

حتما بخوانید: هنردرمانی چیست و چه فوایدی برای سلامت روان دارد؟

---

۳. داستانک بنویسید

داستانک یا داستان مختصر مختصر (Flash fiction) درواقع داستان‌ زیاد کوتاهی است که طبق معمول زیاد تر از ۱۰۰ کلمه نمی‌بشود. نوشتن این داستانک‌ها خلاقیت شما را افزایش می‌دهد، چون مجبورتان می‌کند داستانی زیاد مختصر را با کمترین تعداد کلمات به‌نحوی نقل کنید که دارای ابتدا، انتها و بدنه‌ی کامل باشد. علاوه‌بر این، این تکنیک به شما پشتیبانی می‌کند که یاد بگیرید اطلاعات الزامی را به روشای مختصر و در فضایی محدود منتقل کنید.

گروه‌های آنلاین بسیاری وجود دارد که در آنها افراد، داستانک‌های خود را به‌اشتراک می‌گذارند. می‌توانید با شرکت در آنها، توانمندیهای خود را افزایش دهید و حتی در مسابقات و چالش‌های آنها شرکت کنید.

۴. موسیقی گوش کنید

گوش دادن به موسیقی یکی از راه حلهای ساده‌ای است که با پشتیبانی آن می توانید خلاقیت خود را افزایش دهید. این کار به شما پشتیبانی می‌کند که بهتر تمرکز کنید و تمرکز کلی شما روی موضوعات گوناگون افزایش می‌یابد؛ به‌خصوص موسیقی کلاسیک که تأثیر بسیاری بر تمرکز و خلاقیت دارد.

این مسئله را درنظر بگیرید که هر نوع موسیقی برای همه‌ی افراد اثرگذار نیست و هر کس باید موسیقی مناسب خود را اشکار کند؛ درعین‌حال که موسیقی کلاسیک تأثیرات بسیاری برای تعداد بسیاری از افراد دارد. برای اشکار کردن موسیقی مورد دقت‌تان که تأثیر بیشتری برای ذهن و خلاقیت شما دارد، تلاش کنید و انواع موسیقی را امتحان کنید.

---

حتما بخوانید: تاثیرات شگفت موسیقی روی کارکرد شما

---

۵. با دستان خود چیزی بسازید

هنگامی از دستان خود برای تشکیل و ساخت اشیا و وسایل تازه منفعت گیری می‌کنید، درواقع از همه حواس خود منفعت گیری کرده‌اید. این کار علتمی‌بشود که تفکر خلاق را در وجودتان تحکیم کنید. اگر می‌خواهید فرد خلاق‌تری باشید کارهای هنری را جستوجو کنید که در آنها از قوت دستان‌تان منفعت گیری می‌کنید. برای مثال بافتنی، خیاطی یا دیگر صنایع دستی موردعلاقه‌ی خود را جستوجو کنید تا با این کار، خلاقیت‌تان افزایش اشکار کند.

۶. بازی‌های ویدیویی انجام دهید

برخی از بازی‌های ویدیویی تأثیر بسیاری بر افزایش خلاقیت و قوت ذهن دارند. بازی‌های تعاملی، که نیازمند انجام حرکات گوناگون می باشند و حواس چندگانه را تحریک می‌کنند، تأثیر چشمگیری بر رشد تفکر خلاق دارند. از بازی‌هایی که نیازمند نشستن طویل‌زمان می باشند، اجتناب کنید.

---

حتما بخوانید: ۷ منفعت بازی های کامپیوتری و موبایل برای مغز که نمی‌دانستید

---

۷. زیاد تر مطالعه کنید

کتاب خواندن، یکی از راه حلهای عالی برای پرورش ذهن خلاق است. عادت مطالعه به‌طور مدام را در خودتان پرورش دهید. کتاب‌هایی از ژانرهای گوناگون انتخاب کنید و سبک‌های گوناگون نویسندگی را بخوانید. برای این که افق‌های خلاقیت‌تان را گسترده‌تر کنید حتما هر روز برای مطالعه زمان بگذارید.

در برنامه‌های مطالعه‌ی گروهی شرکت کنید. این برنامه‌ها برای ملزم کردن شما به مطالعه و انتخاب کتاب و ژانر مناسب زیاد سودمند می باشند.

در نزدیک‌ترین کتابخانه‌ی محل زندگی‌تان عضو شوید. به‌این‌ترتیب بدون پرداخت هزینه می‌توانید به منبع بی‌شماری از انواع کتاب، دسترسی داشته باشید.

---

حتما بخوانید: مزایا کتاب؛ ۱۴ منفعت بی همتا کتابخوانی

---

۸. فضای کاری و زندگی خود را مرتب و دلپذیر کنید

محیط اطراف شما تأثیر مستقیمی بر ذهن و خلاقیت‌تان دارد. اگر در فضایی نامرتب و شلوغ کار یا زندگی کنید، ذهن‌تان نیز آشفته خواهد شد. برای افزایش خلاقیت، فضایی آرام و منظم تشکیل کنید که بتوانید ایده‌های تازه را بدون حواس‌پرتی پردازش کنید.

• میز کار خود را همیشه مرتب نگه دارید و از وسایل اضافه و غیرضروری دوری کنید.
• نور طبیعی را به فضای کار خود بیاورید، چون نور خورشید علتافزایش تمرکز و بهبود کارکرد ذهنی می‌بشود.
• از عناصر الهام‌قسمت همانند تابلوهای هنری، گیاهان یا نقل‌قول‌های انگیزشی در اطراف خود منفعت گیری کنید.

۹. طبیعت را در بغل بگیرید

زمان‌گذرانی در طبیعت تأثیر بسیاری بر افزایش خلاقیت دارد. هنگامی ذهن‌تان دچار افکار روزمره و استرس است، خروج از فضای بسته و قدم زدن در طبیعت می‌تواند ذهن شما را آزاد کرده و ایده‌های تازه‌ای به شما بدهد.

• هر هفته وقتی را برای پیاده‌روی در پارک، جنگل یا ساحل تعلق دهید.
• از فعالیت‌های خارج از خانه همانند کوهنوردی، دوچرخه‌سواری یا مدیتیشن در فضای باز منفعت ببرید.
• زمان پیاده‌روی، یک دفترچه همراه داشته باشید و ایده‌هایی را که به ذهن‌تان می‌رسد، یادداشت کنید.

۱۰. با افراد خلاق معاشرت کنید

محاصره کردن خود با افراد خلاق، انگیزه و ایده‌های جدیدی به شما می‌دهد. معاشرت با افرادی که ذهنی باز و تفکری نوآورانه دارند، علتمی‌بشود که نحوه فکر و دیدگاه شما نیز گسترده‌تر بشود.

• در گروه‌ها و انجمن‌های هنری یا علمی عضو شوید و با افراد خلاق تعامل کنید.
• در کارگاه‌ها و رویدادهای مرتبط با حوزه‌ی علاقه‌تان شرکت کنید.
• از همفکری با افراد گوناگون نترسید و ایده‌های خود را با آنها به اشتراک بگذارید.

۱۱. به ذهن خود استراحت دهید

بعضی اوقات اوقات، سختی بیش‌ازحد برای خلاق بودن نتیجه‌ی عکس دارد. ذهن شما نیز همانند بدن‌تان نیاز به استراحت دارد تا بتواند انرژی ملزوم برای خلق ایده‌های تازه را بازیابی کند.

• روزانه وقتی را برای استراحت ذهنی در نظر بگیرید، همانند مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی اسایش‌قسمت یا انجام تمرینات تنفسی.
• خواب کافی داشته باشید. خستگی و کم‌خوابی علتکاهش خلاقیت می‌بشود.
• از تکنیک‌های رهاسازی ذهن، همانند نوشتن افکار روزانه یا تمرین‌های ذهن‌آگاهی منفعت گیری کنید تا بتوانید ایده‌های خلاقانه‌تری داشته باشید.

روش دوم

دانش و آگاهی خود را افزایش دهید

۱. توانایی و تخصص خود را گسترش دهید

یکی از قسمت‌های خلاقیت این است که در یک عرصه یا نوشته خاص، توانایی و تخصص خود را افزایش دهید و تا جایی که می‌توانید چیزهای تازه یاد بگیرید. این کار را با خواندن مقاله‌ها و تماشای ویدیوها اغاز کنید تا اطلاعات خود را در رابطه آن افزایش دهید. اگر برایتان مقدور است، در کلاس‌های مقدماتی و دوره‌های آموزشی گوناگون در مؤسسات گوناگون ثبت نام کنید. برای مثال کلاس‌های آموزش مقدماتی نقاشی.

با دیدن کارهای خلاقانه‌ی دیگران در موضوعاتی که به آن علاقه دارید، الهام‌قسمت خودتان باشید. برای مثال اگر درحال یادگیری نقاشی هستید، از موزه‌ها و گالری‌های هنری بازدید کنید.

۲. برای پذیرفتن توانایی‌های تازه، بغل باز داشته باشید

خلاق‌ترین افراد تمایل دارند که ایده‌های گوناگون را امتحان کنند، افق‌های دید خود را گسترش دهند و از توانایی‌‌ی آنها شگفت‌زده شوند. در برابر ازمایش ها تازه و ناآشنا مقاومت نکنید و زمان‌های تازه را برای توانایی‌ی کارهای خلاقانه از دست ندهید. برای مثال در کلاس سفالگری شرکت کنید؛ حتی اگر فکر می‌کنید امکان پذیر آن را دوست نداشته باشید.

۳. با انجام بازی‌های گوناگون، خلاقیت خود را پرورش دهید

هر چه مقدار زیاد تر همانند کودکان باشید، خلاقیت‌تان افزایش می‌یابد. خودتان را دچار مشکلات بزرگسالی نکنید و ذهن‌تان را باز کنید. از اسباب‌بازی‌ها و وسایل هنری برای تحریک قوت فکر و خیال‌پردازی منفعت گیری کنید و ارتباطات جدیدی برقرار کنید. اگر ایده‌های خلاقانه ندارید، تلاش کنید یک نقاشی فریبنده بکشید یا با لِگو و خانه‌سازی بازی کنید.

---

حتما بخوانید: ۹ ویژگی یک فعالیت خلاقانه‌ لذت‌قسمت

---

۴. دانش خود را به‌اشتراک بگذارید و آن را به دیگران توضیح دهید

مطالعات گوناگون مشخص می کند که با آموزش یک نوشته به دیگران، ۹۰ درصد آن چیزی را که آموخته‌اید، به‌خاطر خواهید آورد. اطلاعات و دانش جدیدی را که به‌دست می‌آورید، برای خودتان یا دیگران توضیح دهید. با این کار، این اطلاعات در ذهن‌تان به‌خوبی جای می‌گیرند.

هنگامی چیزهای جدیدی یاد می‌گیرید، تلاش کنید آن را در ذهن‌تان چندین دفعه مرور کنید و برای خودتان توضیح دهید. فکر کنید که در سخنرانی تد، قرار است آن را برای صدها نفر توضیح دهید یا فکر کنید که درحال آموزش به دیگران هستید.

اگر به‌اندازه‌ی کافی مطمعن‌به‌نفس دارید، یک پادکست ویدیویی از خودتان تهیه کنید و آن را در اینترنت با دیگران به‌اشتراک بگذارید. در این ویدیو، اطلاعات و دانش خود را برای افرادی که شما را جستوجو می‌کنند، توضیح دهید.

۵. خودتان را وادار کنید که به ایده‌های تازه بیندیشید

در فعالیت‌هایی شرکت کنید که شما را فعالانه به تفکر درمورد‌ی ایده‌های سودمند تازه وادار می‌کند. برای مثال بازی پیوستگی کلمات انجام دهید. به این ترتیب که یک کلمه را روی کاغذ بنویسید و سپس همه‌ی کلمات مرتبط با آن را که به ذهن‌تان می‌رسد یادداشت کنید. تلاش کنید بین دو کلمه‌ای که انگار تناسبی ندارند، نکات مشترک اشکار کنید.

برای مثال تلاش کنید تشابه بین کتاب درسی و یک آی‌پاد را اشکار کنید. اگر ذهن‌تان پشتیبانی نکرد، در اینترنت جستوجو کلمات هم‌معنی بگردید.

---

حتما بخوانید: ۱۰ ایده به ظاهر احمقانه‌ای که صاحبانشان را ثروتمند کرد

---

۶. برای طوفان فکری، زمان درنظر بگیرید

افزایش خلاقیت، به تمرین، تلاش و طوفان فکری نیاز دارد. درنتیجه باید هر روز برای آن هنگامی درنظر بگیرید و در محیطی آرام یا الهام‌قسمت، آن را تمرین کنید. برای مثال به یک پارک آرام سر بزنید یا در کتابخانه بنشینید و اجازه دهید ذهن شما آزادانه پرواز کند. همه‌ی ایده‌های خود را چه خوب چه بد، روی کاغذ بیاورید یا روی تخته وایت‌برد بنویسید. حتی بدون این که توقف کنید و مجدد به آنها فکر کنید، ایده‌ها را جایی برای مثال در کامپیوتر ذخیره کنید.

زمان مناسب را برای این کار اشکار کنید. برای مثال اگر همیشه سپس از شام زمان کافی دارید، برای این کار یک ساعت زمان درنظر بگیرید. همه‌ی چیزهایی که امکان پذیر حواس‌تان را پرت کند از خودتان دور کنید و در محیطی آرام، ایده‌های تازه را در بغل بگیرید.

۷. به یادگیری بین‌رشته‌ای بپردازید

خلاقیت زیاد تر از ترکیب ایده‌های گوناگون از حوزه‌های گوناگون به‌وجود می‌آید. به همین علت، یادگیری بین‌رشته‌ای می‌تواند ذهن شما را بازتر کرده و راه‌های جدیدی برای حل مسائل به شما نشان دهد.

• تلاش کنید در عرصه‌هایی که خارج از تخصص شما می باشند، اطلاعات کسب کنید. برای مثال اگر در رشته‌ی مهندسی تحصیل کرده‌اید، مقداری درمورد‌ی هنر، فلسفه یا روان‌شناسی بیاموزید.
• کتاب‌هایی از ژانرها و موضوعات گوناگون مطالعه کنید. بعضی اوقات یک کتاب تاریخی یا یک رمان می‌تواند ایده‌های تازه‌ای را در ذهن شما جرقه بزند.
• مستندهای علمی، هنری و تاریخی تماشا کنید. این کار علتمی‌بشود که از دیدگاه‌های گوناگون به دنیا نگاه کنید و راه‌های جدیدی برای تفکر خلاقانه اشکار کنید.

۸. سوال‌های چالش‌برانگیز سوال کنید

یکی از بهترین راه‌های پرورش خلاقیت، پرسیدن سوال‌های تازه و چالش‌برانگیز است. سوال‌های مناسب، ذهن شما را به سمت ایده‌های تازه هدایت می‌کند و علتمی‌بشود که به مسائل از زوایای متفاوت نگاه کنید.

• زمان مطالعه یا یادگیری موضوعی تازه، از خودتان سوال کنید: «اگر این مفهوم را تحول دهم، چه اتفاقی می‌افتد؟» یا «آیا راه بهتری برای انجام این کار وجود دارد؟»
• به جای پذیرفتن ساده‌ی جواب‌ها، تلاش کنید چرایی و چگونگی هر چیز را بازدید کنید. برای مثال به‌جای این که بپذیرید چرا یک شرکت موفق شده است، تحلیل کنید که چه استراتژی‌هایی به پیروزی آن پشتیبانی کرده‌اند.
• با نقل کردن سوال‌های خلاقانه در گفتگوهای روزمره، هم خودتان را به تفکر وادارید و هم دیگران را تشویق کنید که دیدگاه‌های جدیدی اراعه دهند.

۹. از تکنیک‌های تفکر واگرا منفعت گیری کنید

تفکر واگرا به این معناست که برای حل یک قضیه، به جای یافتن تنها یک جواب صحیح، چندین راه‌حل گوناگون و خلاقانه اراعه دهید. این روش، برخلاف تفکر همگرا که فقط یک جواب اشکار را می‌پذیرد، به شما پشتیبانی می‌کند تا ذهن‌تان را برای ایده‌پردازی باز کنید.

• یکی از تمرین‌های سودمند برای تفکر واگرا، منفعت گیری از تکنیک «شش کلاه تفکر» است. در این روش، شما یک قضیه را از شش دیدگاه گوناگون بازدید می‌کنید؛ دیدگاه‌های منطقی، احساسی، خلاقانه، مثبت، منفی و کلی‌نگر.
• تمرین فرد دیگر که می‌تواند به شما پشتیبانی کند، «فرضیه‌سازی معکوس» است. به این ترتیب که به‌جای پرسیدن «چطور این قضیه را حل کنم؟» از خود سوال کنید: «چطور می‌توانم این قضیه را بدتر کنم؟» سپس تلاش کنید خلاف آن را انجام دهید تا به راه‌حل‌های خلاقانه برسید.
• هر زمان که با مشکلی روبه رو شدید، حداقل پنج راه‌حل گوناگون برای آن نظر دهید، حتی اگر برخی از آنها غیرمعمول به نظر برسند.

۱۰. یادداشت‌برداری از ایده‌ها را به یک عادت تبدیل کنید

ایده‌های خلاقانه زیاد تر در لحظاتی غیرمنتظره به ذهن می‌رسند، اما اگر آنها را ثبت نکنید، امکان پذیر به‌شدت فراموش شوند. داشتن یک دفترچه یادداشت یا منفعت گیری از اپلیکیشن‌های یادداشت‌برداری به شما پشتیبانی می‌کند که هیچ ایده‌ای را از دست ندهید.

• همیشه یک دفترچه همراه داشته باشید تا بتوانید ایده‌هایی را که به ذهن‌تان می‌رسد، ثبت کنید.
• اگر به نوشتن علاقه ندارید، می‌توانید از اپلیکیشن‌های یادداشت‌برداری صوتی منفعت گیری کنید و ایده‌های خود را ضبط کنید.
• شب‌ها قبل از خواب، چند دقیقه زمان بگذارید و ایده‌های روز خود را مرور و دسته‌بندی کنید. این کار علتمی‌بشود که ذهن شما در طول شب نیز روی این ایده‌ها کار کند و راه‌حل‌های بهتری اشکار کند.

روش سوم

سبک زندگی خود را تحول دهید

۱. با افراد مختلفی ربط برقرار کنید

برای این که تحول بسیاری در خلاقیت‌تان تشکیل کنید، تلاش کنید با افراد بیشتری درارتباط باشید؛ به‌خصوص با افرادی که با شما تفاوت دارند. تلاش کنید بخشی از زمان خود را با افرادی بگذرانید که سبک زندگی و دید آنها نسبت‌به دنیا، با شما تفاوت دارد. با این کار، ذهن خود را گسترش می‌دهید و افق‌های تازه و توانایی‌های جدیدی به ازمایش ها قبلی خود اضافه می‌کنید.

برای ملاقات افراد تازه، در رویدادها و فعالیت‌های اجتماعی مختلفی شرکت کنید که در برنامه‌ی روزمره‌ی زندگی شما جای ندارند و توانایی‌هایی کاملا تازه می باشند. هر زمان که زمان کافی داشتید، با دیگران ربط برقرار کنید.

برای مثال اگر دنیای هنر برای‌تان تازه است، به موزه‌ها و گالری‌های هنری سر بزنید و با هنرمندان و دیگر افراد حاضر در گالری سر سخن بگویید را باز کنید.

---

حتما بخوانید: ۱۷ سؤالی که به شما پشتیبانی می‌کند بهتر ربط برقرار کنید

---

۲. هر زمان که مقدور می بود، پیاده‌روی کنید

پیاده‌روی به‌غیر از همه‌ی فوایدی که برای سلامتی دارد، فرصتی تشکیل می‌کند که در آن می‌توانید به ایده‌های خود زیاد تر فکر کنید و خود را با تفکر خلاق، دچار کنید. علاوه‌براین، با محیط‌های تازه و طبیعت اطراف زیاد تر در ربط خواهید می بود که هر دوی آنها الهام‌قسمت شما برای خلاقیت می باشند. چند بار در هفته حداقل ۱۵ دقیقه برای پیاده‌روی زمان بگذارید و اگر امکان پذیر، هر روز این کار را انجام دهید.

---

حتما بخوانید: بهترین نوع ورزش برای مغز چیست؟

---

۳. ورزش کنید

ورزش منظم، با افت استرس و بهبود عملکردهای شناختی، تأثیری بسیاری بر افزایش خلاقیت دارد. یک برنامه‌ی منظم برای ورزش داشته باشید و تلاش کنید آن را مرتب جستوجو کنید و به آن پایبند باشید. در روز ۳۰ دقیقه برای ورزش زمان بگذارید و از ورزش‌های سبک هوازی همانند پیاده‌روی، دویدن و دوچرخه‌سواری اغاز کنید.

۳. خواب کافی داشته باشید

خواب کافی برای استراحت و بازسازی ذهن، الزامی است. با این کار، خلاقیت ذهن‌تان آزاد می‌بشود و در ضمن مغر انسان، زمان خواب فعال است. درنتیجه، خوابیدن هنگامی درحال فکر کردن به یک قضیه هستید علتمی‌بشود که ایده‌های جدیدی در رابطه راه‌حل‌های آن به ذهن‌تان برسد. تلاش کنید برنامه‌ی منظمی برای خواب داشته باشید و ۸ تا ۹ ساعت در شبانه‌روز بخوابید.

۴. مدیتیشن و تمرینات ذهن‌آگاهی انجام دهید

مدیتیشن و ذهن‌آگاهی (Mindfulness) به شما پشتیبانی می‌کند تا ذهن خود را از افکار اضافی پاک کرده و تمرکز بیشتری روی ایده‌های تازه داشته باشید. هنگامی ذهن شما آرام و شفاف باشد، گمان ابراز ایده‌های خلاقانه زیاد تر خواهد شد.

• روزانه ۱۰ تا ۱۵ دقیقه مدیتیشن کنید. می‌توانید در یک محیط آرام بنشینید، چشم‌ها را ببندید و روی تنفس خود تمرکز کنید.
• از تکنیک‌های ذهن‌آگاهی منفعت گیری کنید؛ برای مثال زمان انجام کارهای روزمره، کاملا در لحظه وجود داشته باشید و با دقت بیشتری به جزئیات محیط اطراف خود دقت کنید.
• مدیتیشن قبل از خواب نیز می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و افزایش خلاقیت پشتیبانی کند.

۵. رژیم غذایی سالم داشته باشید

تغذیه‌ی مناسب تأثیر مستقیمی بر کارکرد ذهن و سطح خلاقیت دارد. مصرف غذاهای سالم و مغذی می‌تواند انرژی ذهنی شما را افزایش داده و به بهبود تفکر خلاق پشتیبانی کند.

• غذاهای غنی از امگا ۳ همانند ماهی سالمون، گردو و تخم کتان مصرف کنید؛ این مواد مغذی برای سلامت مغز و تحکیم کارکرد شناختی سودمند می باشند.
• میوه‌ها و سبزیجات تازه را در رژیم غذایی خود بگنجانید، چون ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های حاضر در آنها می‌توانند ذهن شما را تحکیم کنند.
• مصرف بیشتر از حد قند و غذاهای فرآوری‌شده را افت دهید، چون این غذاها علتکاهش تمرکز و افزایش خستگی ذهنی خواهد شد.

۶. محیط اطراف خود را الهام‌قسمت کنید

محیطی که در آن زندگی و کار می‌کنید، تأثیر بسیاری بر مقدار خلاقیت شما دارد. تشکیل یک فضای الهام‌قسمت و منظم می‌تواند به افزایش تمرکز و منفعت‌وری ذهنی پشتیبانی کند.

• فضای کاری یا مطالعه‌ی خود را با رنگ‌ها، تصاویر و وسایلی که شما را به تفکر خلاق ترغیب می‌کنند، تزئین کنید.
• از نور طبیعی منفعت گیری کنید؛ نور خورشید می‌تواند انرژی شما را افزایش دهد و حس شادابی بیشتری به شما بدهد.
• یک تخته ایده‌پردازی داشته باشید که روی آن نقل‌قول‌های الهام‌قسمت، تصاویر یا ایده‌های ذهنی خود را بنویسید.

۷. از یکنواختی دوری کنید و تغییرات کوچک تشکیل کنید

انجام مداوم کارهای تکراری می‌تواند علتکاهش خلاقیت بشود. تغییرات کوچک در برنامه‌ی روزانه می‌تواند ذهن شما را از الگوهای تکراری خارج کرده و عرصه‌ساز ابراز ایده‌های تازه بشود.

• مسیر رفت‌وآمد خود را تحول دهید و از خیابان‌ها و کوچه‌های تازه عبور کنید.
• در طول هفته، کارهای جدیدی را امتحان کنید؛ برای مثال غذای جدیدی بپزید، یک سرگرمی تازه یاد بگیرید یا به مکان‌های تازه بروید.
• کارهای روزمره را به شکل متغیری انجام دهید. برای مثال اگر همیشه با دست راست مسواک می‌زنید، یک‌بار با دست چپ امتحان کنید. این تغییرات کوچک می‌توانند ذهن شما را فعال‌تر کنند.

 

۳۰ تکنیک ساده و کاربردی برای افزایش خلاقیت

۱. تکنیک «نقشه ذهنی» را امتحان کنید

یک ایده را در مرکز یک صفحه بنویسید و ارتباطات گوناگون آن را به‌صورت شاخه‌ای گسترش دهید تا به ایده‌های تازه برسید.

۲. به چالش «یک ایده در روز» متعهد شوید

هر روز یک ایده خلاقانه تازه بنویسید، حتی اگر غیرممکن به نظر برسد.

۳. از تکنیک معکوس منفعت گیری کنید

به جای اشکار کردن راه‌حل برای یک مشکل، تلاش کنید راه‌هایی برای بدتر شدن آن اشکار کنید؛ سپس خلاف آن عمل کنید.

۴. «هیچ ایده‌ای احمقانه نیست» را بپذیرید

ایده‌های شگفت‌وغریب را یادداشت کنید، چون همین ایده‌ها می‌توانند الهام‌قسمت راه‌حل‌های بزرگ باشند.

۵. از ابزارهای هوش مصنوعی منفعت گیری کنید

مدل‌های هوش مصنوعی می‌توانند ایده‌های دلنشین و خلاقانه‌ای نظر دهند که احتمالا خودتان به آنها فکر نکرده باشید.

۶. تکنیک «۶ کلاه تفکر» را به کار ببرید

به یک مشکل از ۶ زاویه گوناگون (منطقی، احساسی، خلاقانه، مثبت، منفی و کلی‌نگر) نگاه کنید.

۷. با کودکان زمان بگذرانید

ذهن آزاد و کنجکاو کودکان می‌تواند الهام‌قسمت تفکر خلاق شما باشد.

۸. از «قانون ۱۰ درصد» منفعت گیری کنید

تلاش کنید هر پروژه یا ایده‌ای را فقط ۱۰ درصد بهتر از قبل کنید، این روش خلاقیت شما را بهبود می‌بخشد.

۹. چالش «۹ نقطه» را حل کنید

با ۴ خط، بدون بلند کردن قلم، ۹ نقطه را به هم متصل کنید. این تمرین علتتفکر خارج از چارچوب می‌بشود.

۱۰. ژورنال ایده‌ها بسازید

دفترچه‌ای داشته باشید و همه ایده‌های خود را بدون فیلتر در آن یادداشت کنید.

۱۱. در رابطه صنایع و رشته‌های نامرتبط تحقیق کنید

برای مثالً اگر پزشک هستید، در رابطه طراحی صنعتی مطالعه کنید. ترکیب دانش‌های گوناگون به خلاقیت پشتیبانی می‌کند.

۱۲. از تکنیک «نقش‌آفرینی» منفعت گیری کنید

خودتان را به‌جای یک شخص دیگر (برای مثالً مخترع، هنرمند یا کارآفرین) بگذارید و از دیدگاه او فکر کنید.

۱۳. چالش «خلاقیت محدود» را امتحان کنید

خود را محدود به منفعت گیری از منبع های خاص کنید (برای مثالً طراحی با فقط ۳ رنگ) تا راه‌حل‌های نوآورانه اشکار کنید.

۱۴. لیست‌های بی‌ربط را ترکیب کنید

دو فهرست اتفاقی از کلمات یا ایده‌ها را ترکیب کنید تا به مفاهیم تازه برسید.

۱۵. روی مشکلات شگفت تمرکز کنید

تلاش کنید برای مشکلاتی که احتمالا هیچ‌کس به آنها دقت نکرده، راه‌حلی اشکار کنید.

۱۶. هر هفته یک توانایی تازه یاد بگیرید

یادگیری یک توانایی تازه ذهن شما را به روشهای غیرمنتظره‌ای باز می‌کند.

۱۷. خود را در معرض چیزهای ناخوشایند قرار دهید

کتاب‌هایی بخوانید یا سخنرانی‌هایی گوش دهید که با آنها مخالفید، این کار ذهن شما را به چالش می‌کشد.

۱۸. تکنیک «آخر از ابتدا» را امتحان کنید

به‌جای اغاز از ابتدا، نتیجه نهایی را فکر کنید و مسیر رسیدن به آن را طراحی کنید.

۱۹. «قانون ۲۰ ایده» را اجرا کنید

برای هر مشکل، ۲۰ راه‌حل بنویسید. راه‌حل‌های آخر طبق معمولً خلاقانه‌تر می باشند.

۲۰. تغییرات کوچک در روتین تشکیل کنید

به جای مسیری که همیشه می‌روید، مسیر جدیدی انتخاب کنید یا صندلی متغیری در جلسه انتخاب کنید.

۲۱. خواب نیمروزی مختصر داشته باشید

چرت مختصر به مغز پشتیبانی می‌کند تا ایده‌های خلاقانه را پردازش کند.

۲۲. به تئاتر بروید

مشاهده نقش‌آفرینی‌های زنده، قوه تخیل شما را تحریک می‌کند.

۲۳. در محیط‌های تازه کار کنید

یک روز را در کافی‌شاپ، پارک یا حتی شهر فرد دیگر کار کنید.

۲۴. از تکنیک «چراهای متوالی» منفعت گیری کنید

یک سوال سوال کنید و ۵ بار بگویید «چرا؟» تا به ریشه‌های خلاقانه قضیه برسید.

۲۵. از راه حلهای اسکیس (Sketching) منفعت گیری کنید

ایده‌های خود را به‌صورت سریع ترسیم کنید تا تفکر خلاق شما تحکیم بشود.

۲۶. داستانی از آینده بنویسید

خودتان را در آینده فکر کنید و داستانی درمورد دستاوردهای خلاقانه‌تان بنویسید.

۲۷. هر روز یک شیء بی‌منفعت گیری را مجدداً طراحی کنید

برای مثالً چطور می‌توان از یک چنگال به روشی متفاوت منفعت گیری کرد؟

۲۸. خود را در چالش‌های اتفاقی قرار دهید

برای مثالً تلاش کنید یک روز فقط با دست چپ کار کنید تا مغز خود را به چالش بکشید.

۲۹. روی دست‌نوشته‌های قدیمی کار کنید

ایده‌هایی که قبلاً کنار گذاشته‌اید را مجدد بازدید و بهبود دهید.

۳۰. یک روز «بدون تکنولوژی» بگذرانید

گوشی، لپ‌تاپ و تلویزیون را کنار بگذارید تا ذهن‌تان فضا برای ایده‌های خلاقانه اشکار کند.

یکی از معروف‌ترین روش‌های تحلیل شخصیت تست مایرز بریگز است که تست MBTI هم نامیده می‌شود. این تست شامل ۱۶ تیپ شخصیتی است و افراد را بر اساس برون‌گرایی یا درون‌گرایی، حسی یا شهودی، منطقی یا احساسی، قضاوتی (ساختارگرا) یا ادراکی (منعطف) در یکی از این دسته‌ها قرار می‌دهد. مفهوم دیگری که در شخصیت‌شناسی مایرز بریگز مطرح می‌شود، رویکردهای تفکر واگرا و همگرا برای حل مسائل است، یعنی افراد با توجه به تیپ شخصیتی خود مسائل را به روش‌های مختلف (همگرا یا واگرا) حل می‌کنند. در این مقاله بررسی می‌کنیم تفکر واگرا و همگرا چیست، انواع تفکر چه تفاوتی‌هایی با هم دارند و آیا می‌توان از هر دو شیوه تفکر استفاده کرد یا خیر.

تفکر واگرا چیست؟

جوی پال گیلفورد (J. P. Guilford) اولین روان‌شناسی بود که در سال ۱۹۵۶ اصطلاح تفکر واگرا و همگرا را به کار برد. تفکر واگرا یعنی ارائه راهکارهای خلاقانه و جدید برای حل مسائل. وقتی واگرا فکر می‌کنید، پیشنهادهای مختلفی برای حل یک مشکل ارائه می‌دهید و به‌کمک طوفان فکری، تمام پاسخ‌های ممکن برای یک سؤال را جست‌وجو می‌کنید تا درنهایت بهترین روش برای حل آن را پیدا کنید.

تفکر همگرا چیست؟

شیوه تفکر همگرا یعنی استفاده از راهکارهای ازپیش‌تعیین‌شده یا کاملا مشخص برای حل مسائل. این شیوه از تفکر برای حل مسائلی به کار می‌رود که راه‌حلشان مشخص است و نیازی به خلاقیت ندارند. مثلا وقتی می‌خواهید به تست‌های چندگزینه‌ای پاسخ دهید یا مسئله‌ای ریاضیاتی را حل کنید که می‌دانید فقط یک راه‌حل دارد، باید از قدرت تفکر همگرا بهره ببرید.

تفاوت تفکر همگرا و واگرا

احتمالا در تعریف انواع تفکر متوجه تفاوت آنها شده‌اید، اما بیایید با ذکر یک مثال تفاوت دو شیوه را بهتر بررسی کنیم. تصور کنید در محل کارتان، دستگاه کپی خراب شده است. فردی که از تفکر همگرا برای حل مشکل استفاده می‌کند، سریع با تعمیرکار تماس می‌گیرد تا برای تعمیر دستگاه به محل مراجعه کند. در مقابل، فردی که به تفکر واگرا عادت دارد، ابتدا به دنبال علت مشکل دستگاه کپی می‌گردد، سپس راهکارهای مختلف برای حل مشکل را پیدا می‌کند. مثلا ممکن است دنبال ویدئوی آموزشی برای تعمیر دستگاه کپی باشد یا از دوستش که در این زمینه تخصص دارد، سؤال کند.

به عبارت دیگر، تماس با تعمیرکار برای متفکر همگرا تنها راهکار موجود برای حل مشکل دستگاه کپی است و برای متفکر واگرا تنها یکی از گزینه‌ها برای حل مشکل به شمار می‌رود.

کدام شیوه تفکر بهتر است؟

مثال دستگاه کپی را در نظر بگیرید؛ اگر متفکر واگرا خودش نتواند راهی برای تعمیر دستگاه پیدا کند، مجبور می‌شود با تعمیرکار تماس بگیرد. در این صورت فقط وقت تلف کرده است و به نظر می‌رسد تفکر همگرا برای حل مشکل بهتر بوده است.

اگر حالت دیگری را تصور کنیم چطور؟ اگر متفکر واگرا خودش بتواند مشکل را به‌کمک راهنمایی‌های دوستش یا ویدئوهای آموزشی حل کند، در هزینه تعمیر دستگاه صرفه‌جویی کرده و منتظر تعمیرکار هم نمانده است. در این حالت، به نظر می‌رسد تفکر واگرا برای حل مسئله کاربردی‌تر بوده است.

تفکر واگرا و همگرا بر هم برتری ندارند. با ایجاد تعادل بین این دو شیوه تفکر می‌توانید برای هر مسئله‌ای بهترین راهکار را پیدا کنید و از آن بهره ببرید. تفکر واگرا تمام راهکارهایی را که برای حل یک مسئله وجود دارند پیش روی شما قرار می‌دهد و تفکر همگرا بهترین راه‌حل برای مسئله را انتخاب می‌کند.

مزایا و معایب تفکر واگرا

بسیاری از افراد تصور می‌کنند تفکر واگرا بهترین شیوه فکرکردن است، زیرا با خلاقیت همراه می‌شود، اما گاهی اوقات خلاقیت بیجا مانع کسب است! راهکارهای خلاقانه حل مسئله همیشه بهترین نیستند و حتی گاهی اوقات مسائل را پیچیده‌تر می‌کنند. بنابراین باید با مزایا و معایب تفکر همگرا و واگرا آشنا باشید تا تشخیص دهید هرکدام از این شیوه‌های تفکر برای چه موقعیت‌هایی مناسب‌اند.

مزایای تفکر واگرا

مهم‌ترین مزیت‌های تفکر واگرا عبارت‌اند از:

• فرصت‌های جدید را به شما نشان می‌دهد.
• مسائل را از جوانب مختلف ارزیابی می‌کند.
• ایده‌ها و راهکارهای جدیدی برای حل مسائل ارائه می‌دهد که ممکن است از راهکارهای قدیمی بهینه‌تر و کاربردی‌تر باشند.
• سبب تمایز شما با دیگران می‌شود و برگ برنده پیدا می‌کنید. مثلا در کسب‌وکار ممکن است با این شیوه تفکر و پیداکردن راهکارهای خلاقانه، مزیت رقابتی قدرتمندی به مشتریان ارائه دهید.

معایب تفکر واگرا

شما همیشه زمان کافی برای فکرکردن به بهترین راه‌حل‌ها ندارید. مثلا وقتی در محل کارتان پروژه‌ای با موعد مشخص به شما واگذار می‌شود،‌ آن‌قدر زمان نخواهید داشت که با خلاقیت و طوفان فکری تمام راهکارهای موجود برای انجام پروژه را بیابید، آنها را یکی یکی ارزیابی کنید و درنهایت با بهترین راهکار پروژه را انجام دهید. زمان‌بربودن یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف تفکر واگراست.

تفکر واگرا یعنی همه گزینه‌های موجود را روی میز بگذارید و آنها را ارزیابی کنید و این یعتی تقسیم تمرکز بین چند موضوع مختلف. وقتی واگرا فکر می‌کنید، مدتی طول می‌کشد تا ایده‌ها را سازمان‌دهی کنید، به راهکار منسجم برسید و نظم را به پروژه‌ برگردانید. حتی گاهی اوقات ممکن است رشته امور از دست‌تان خارج شود و پروژه دیرتر از موعد تعیین‌شده به پایان برسد.

مزایا و معایب تفکر همگرا

تفکر همگرا ساختارمند است و راهکارهای شفافی برای مسائل ارائه می‌دهد. مواقعی که فرایندها سلسله‌مراتب مشخصی دارند و مسائل با راهکارهای ازپیش‌تعیین‌شده، حل می‌شوند، باید از تفکر همگرا استفاده کنید. این شیوه از تفکر همچنین برای زمانی که قصد دارید راه‌حلی سریع برای حل مشکل پیدا کنید، مناسب است.

مزایای تفکر همگرا

مهم‌ترین مزیت‌های تفکر همگرا عبارت‌اند از:

• سریع‌ترین روش برای رسیدن به راه‌حل مسائل است.
• جایی برای تردید و ابهام باقی نمی‌گذارد، زیرا فقط یک راهکار برای حل مسئله پیشنهاد می‌دهد.
• سازمان‌دهی و انجام خطی فرایندها با این شیوه تفکر ساده‌تر می‌شود.
• نتایج آن پیش‌بینی‌پذیرند و ریسک کمتری دارد.

معایب تفکر همگرا

تعهد همیشگی به تفکر همگرا شما را از نوآوری و پیشرفت دور می‌کند. تفکر همگرا یعنی تعهد به کارهایی که همیشه انجام داده‌اید، بدون اینکه نوآوری داشته باشید یا تغییری برای بهینه‌سازی فرایندها ایجاد کنید. دنیای امروز همواره در حال تغییر و به‌روزرسانی است و به همین دلیل فقط استفاده از شیوه تفکر همگرا شما را با مشکل مواجه می‌کند.

نقطه ضعف دیگر تفکر همگرا این است که شما را در محدوده امن نگه می‌دارد. وقتی همگرا فکر می‌کنید، می‌خواهید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به راه‌حل برسید. بنابراین اولین راه‌حل را در پیش می‌گیرید که همان روش همیشگی است و هیچ چیز تازه‌ای را تجربه نخواهید کرد.

چطور هم‌زمان از تفکر واگرا و همگرا استفاده کنیم؟

انواع تفکر مکمل یکدیگرند. تفکر واگرا گزینه‌های مختلف برای حل مسئله را پیدا می‌کند و ایده‌های نوین ارائه می‌دهد. تفکر همگرا ایده‌های خام را به راهکارهایی منسجم، سازمان‌یافته و اجرایی تبدیل می‌کند. نتیجه ترکیب این دو شیوه از تفکر حل مسائل با خلاقیت و نوآوری است. در ادامه توضیح می‌دهیم که چطور از انواع تفکر برای شناسایی و درک مسائل و پیداکردن راه‌حل استفاده کنید.

۱. استفاده از تفکر واگرا و همگرا برای شناسایی و بررسی مسئله

وقتی مسئله‌ای ایجاد می‌شود، ابتدا باید ریشه آن را پیدا کنید. برای پیداکردن ریشه به تفکر واگرا نیاز خواهید داشت تا تمام علت‌های احتمالی را بیابید. بعد از مشخص‌شدن علت‌های احتمالی، به‌کمک تفکر همگرا آنها را یکی‌یکی بررسی کنید تا متوجه شوید دقیقا کدام یک از آنها مسئله مدنظر را ایجاد کرده است. با پیداکردن علت اصلی مسئله متوجه خواهید شد برای حل آن باید دقیقا روی چه چیزی تمرکز کنید.

۲. استفاده از تفکر همگرا و واگرا برای پیداکردن راهکار

بعد از شناسایی مشکل و منشأ آن، باید استدلال کنید و تمام راهکارهای احتمالی برای حل مسئله را روی دایره بریزید. برای پیداکردن تمام راه‌حل‌های احتمالی به قدرت تفکر واگرا نیاز دارید. با طوفان فکری هرآنچه را به نظرتان می‌رسد یادداشت کنید.

بعد از پایان طوفان فکری، باید با تفکر همگرا بهترین راهکار برای حل مسئله را پیدا کنید. گاهی ممکن است چند راهکار پیشنهادی مسئله را حل کنند. در این صورت باید با استدلال بهینه‌ترین و اجرا‌یی‌ترین راه‌حل را تشخیص دهید و از آن برای حل مشکل استفاده کنید. اگر لازم است، با آزمون و خطا راهکارهای مختلف را امتحان کنید تا به بهترین گزینه برای حل مسئله برسید.

روش‌های تقویت تفکر واگرا

با استفاده از تکنیک‌های زیر می‌توانید تفکر واگرای خود را تقویت کنید:

• از دید دیگران به قضایا نگاه کنید و با دیدگاه آنها به دنبال راه‌حل بگردید.
• وقتی مسئله‌ای بیش از حد ذهنتان را درگیر کرده است، تصمیم‌گیری درباره آن را به تعویق بیندازید و مدتی (حداقل ۱ ساعت) مشغول استراحت شوید. در زمان استراحت به چیز دیگری فکر کنید.
• نقشه ذهنی بکشید. نقشه ذهنی نسخه مکتوب طوفان فکری است.
• از تکنیک انفجار ستاره استفاده کنید. مسئله را در میانه یک کاغذ بنویسد و دور آن یک ستاره شش‌پر بکشید. نوک هر پر از ستاره به یکی از سؤال‌های چه کسی، چه چیزی، چه زمانی، کجا، چگونه و چرا پاسخ می‌دهد. هر ایده‌ای را که برای پاسخ به این سؤال‌ها به ذهنتان می‌رسد یادداشت کنید.
• محدودیت‌هایی را که سرراهتان قرار دارند از پیش رو بردارید. مثلا اگر محدودیت زمانی پروژه مانع تفکر واگرا می‌شود، از کارفرما زمان بیشتری بخواهید.
• کنجکاوی و ریسک‌پذیری را در خود تقویت کنید و دنبال تجربه‌های تازه باشید. بسیاری از افراد فقط به‌خاطر ترس از خروج از منطقه امن به تفکر همگرا متعهد می‌مانند و هیچ‌وقت از تفکر خلاق و واگرا بهره نمی‌برند.

برای تقویت تفکر واگرا از فرصت‌ها و تجربه‌های جدید استقبال کنید و از فکرکردن خارج از چارچوب نترسید.

کلام آخر

در این مقاله توضیح دادیم تفکر واگرا و همگرا چیست و هرکدام از آنها چه مزیت‌هایی دارند. ترکیب درست این دو شیوه تفکر باعث می‌شود کارهایتان را منظم و سازمان‌دهی‌شده پیش ببرید و در عین حال خلاق باشید و راهکارهای جدید برای حل مسائل ارائه دهید. فکرکردن یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های انسان و نعمتی خدادادی است، اما چگونه فکرکردن مهارتی است که خودتان باید آن را بیاموزید و برای موفقیت و رسیدن به اهدافتان از آن استفاده کنید.