دسته: سلامتی

تاندون آشیل بلندترین و نیرومندترین تاندون بدن انسان است، چیزی همانند طنابی قوی که از استخوان پاشنه تا عضلات ساق پا کشیده می‌بشود. پارگی، کشیدگی و التهاب تاندون آشیل از‌ رایج‌ترین مشکلات حرکتی‌اند که زیاد تر افراد بین‌سال یا جوانان ورزشکار دچارشان خواهد شد. در این مقاله می‌خواهیم مفصل درمورد این تاندون، صدمه‌هایی که در معرض آنها قرار دارد و روش درمان آنها سخن بگویید کنیم.

رایج‌ترین صدمه‌های تاندون آشیل

زمان قدم‌زدن یک پا را به‌سمت پایین خم می‌کنیم و روی پنجه‌ی پای دیگر می‌ایستیم؛ در هر دو حالت وزنمان روی تاندون آشیل پا است و از آن پشتیبانی گرفته‌ایم. تاندون آشیل نوار بافتی ضخیم و محکمی است که پشت پا قرار گرفته و عضله ساق را به استخوان پشت پاشنه پا وصل می‌کند. آشیل با طول متوسط ۱۵ تا ۲۶ سانتی‌متر نیرومندترین و بلند‌ترین تاندون در بدن انسان است و می‌تواند تا نزدیک به ۴ برابر وزن انسان را تحمل کند. با‌این‌حال صدمه‌دیدگی این تاندون اتفاقی رایج است، به‌خصوص بین ورزشکاران؛ تقریبا از هر ۴ ورزشکار ۱ نفر دچار صدمه آشیل می‌بشود!

رایج‌ترین صدمه‌های آشیل در قالب پارگی و التهاب رخ خواهند داد:

• پارگی تاندون آشیل: چنانچه نوار تاندون خارج از محدوده طبیعی خود کشیده بشود، کشیدگی یا پارگی تاندون آشیل اتفاق می‌افتد و پایِ راه‌رفتن و دویدن را از فرد می‌گیرد.
• التهاب تاندون آشیل (تاندونیت): در این نوع صدمه‌دیدگی، بافت داخلی تاندون دچار التهاب و پارگی‌های میکروسکوپی شده است و در لایه بیرونی خبری از التهاب نیست. اگر مراقبت کافی از آن صورت نگیرد، امکان پذیر تبدیل ضعف و پارگی نوار فیبری آشیل بشود. التهاب تاندونیت غیر درجا در رشته‌های میانی تاندون اتفاق می‌افتد و زیاد تر افراد جوان را تهدید می‌کند، اما نقطه تاثییر التهاب تاندویت درجا در محل برخورد تاندون با استخوان است و در هر سنی اتفاق می‌افتد.

علل صدمه تاندون آشیل

اگرچه آشیل می‌تواند تا ۴ برابر وزن فرد را تحمل کند، همین وزن زیاد و بار سنگین مهم‌ترین عامل صدمه‌دیدگی آن است. پارگی طبق معمول در فاصله حدودا ۶سانتی‌متری نقطه اتصال آشیل به استخوان پاشنه اتفاق می‌افتد که زیاد تر از قسمت‌های دیگر مستعد پارگی است. از‌آنجا‌که جریان خون این ناحیه کم است، قوت کمتری هم برای بهبودی و ترمیم صدمه‌ها دارد و جهت دردناک‌شدن این ناحیه می‌بشود.

علل التهاب

• بی‌توجهی به گرم‌کردن بدن یا درست‌و‌حسابی گرم‌نکردن بدن قبل از ورزش؛
• دویدن روی سطح سخت و ناهموار؛
• پیاده‌روی یا دویدن بدون پوشیدن کفش مناسب؛
• فعالیت بدنی شدید ناگهانی؛
• ضعف ذاتی عضلات ساق.

علل پارگی

• پریدن یا چرخیدن ناگهانی با شدت زیاد؛
• ناگهانی دویدن؛
• سقوط از بلندی یا زمین‌خوردن؛
• بیماری‌های عرصه‌ای؛
• تزریق استروئید به مفصل مچ پا؛
• آنتی‌بیوتیک‌های خاصی همانند فلوروکینولون، سیپروفلوکساسین یا لووفلوکساسین.

علاوه‌بر اینها، افزایش سن و اضافه‌وزن از عوامل ضعف و پارگی تاندون آشیل محسوب خواهد شد. دلنشین است بدانید مردان ۵ برابر زنان در معرض این اتفاق‌اند.

علائم صدمه‌دیدگی تاندون آشیل

درد و حساسیت خفیف تا شدید در ناحیه آشیل از علائم پارگی تاندون آشیل است. بعضی اوقات اوقات (طبق معمول در ساعات اولیه روز) پشت پاشنه پا سفت می‌بشود و تا ساعت‌های میانی روز هرچه زیاد تر از آن منفعت گیری می‌کنید، گرم‌تر و نرم‌تر می‌بشود. تورم، ضعف حرکتی و درد از دیگر علائم کشیدگی تاندون آشیل است. انگار هرازگاهی فردی به ساق پایتان لگد می‌زند؛ نمی‌توانید موقع پیاده‌روی، پای صدمه‌دیده را خم کنید یا به‌سمت جلو حرکت دهید و نمی‌توانید روی پنجه آن پا بایستید. اگر به‌جستوجو علت درد طاقت‌فرسای پاشنه پای خود می‌گردید، بدانید که صدمه‌دیدگی آشیل یکی از دلایل احتمالی است.

تشخیص صدمه‌دیدگی تاندون آشیل

به‌محض این که کوچک‌ترین درد، ضعف، تورم یا سفتی در ناحیه پشت پاشنه پا حس کردید، برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنید. پزشک یا فیزیوتراپیست حالت نوار آشیل را برسی می‌کند و چند سوال از شما می‌پرسد تا علائم کشیدگی تاندول آشیل را بازدید کند. برخی پزشکان برای محکم‌کاری نتیجه اسکن MRI را هم از بیمار می‌خواهند.

درمان صدمه‌های تاندون آشیل

در صورتی که علائم کشیدگی تاندون آشیل را دارید، همه فعالیت‌های روزمره را کنار بگذارید و به‌زمان ۲ تا ۳ روز استراحت کنید. در این زمان روی ناحیه آشیل یخ بگذارید، دور ساق و مچ را با باند کشی ببندید و راه حلهای درمان خانگی کشیدگی تاندون آشیل را امتحان کنید.

اگر درد ادامه‌دار شد و فیزیوتراپی در منزل جواب نداد، برای درمان دارویی یا فیزیوتراپی پزشکی به دکتر مراجعه کنید. پزشک برای درمان پارگی تاندون آشیل ابتدا سراغ داروهای ضدالتهابی می‌رود و پیشنهاد می‌کند چند روزی با عصا راه بروید تا وزنتان روی مچ پا نباشد. این چنین از شما می‌خواهد پای صدمه‌دیده را باندپیچی کنید و روزانه چند تمرین کششی با آن انجام دهید. اگر هم شرایط ادامه‌دار باشد، گمان جراحی تاندون آشیل پا وجود دارد. نوع جراحی به محل و مقدار صدمه تاندون بستگی دارد.

• جراحی رهاسازی گاستروکنمیوس برای افزایش طول تاندون گاستروک و افت سختی به فاشیئت پلانتار (بخشی از آشیل)؛
• جراحی دبریدمان برای برداشتن بافت صدمه‌دیده تاندون یا خارهای استخوانی و ترمیم تاندون؛
• جراحی برداشتن بافت صدمه‌دیده تاندون، ترمیم تاندون باقی‌مانده و قراردادن یک تاندون دیگر (همانی که به خم‌شدن انگشت شست پا پشتیبانی می‌کند) در محل صدمه.

پیشگیری از صدمه

تاندون آشیل به‌رغم قدرتمندبودن، زیاد تر از هرجای دیگر بدن به محافظت احتیاج دارد. برای آنکه این نوار بافتی صدمه نبیند، این چند مسئله را همیشه مراعات کنید:

• کفش مناسب (ترجیحا طبی یا ورزشی) بپوشید.
• برای پیاده‌روی یا دویدن در هوای سرد لباس گرم بپوشید.
• قبل از تمرینات ورزشی بدن را حسابی گرم و سپس از تمرین، بدن را سرد کنید؛
• شدت فعالیت بدنی را به‌مرور زمان زیاد کنید؛
• حتما بین تمرین‌ها استراحت کنید؛
• بین تمرین‌ها چند حرکت برای تحکیم عضلات ساق پا بگنجانید؛
• هیچ زمان روی سطح سخت یا لغزنده تمرین نکنید؛
• زمان‌زمان و دفعات تمرین را هر هفته نهایتا ۱۰درصد افزایش دهید.

در آخر

آشیل پا هرچقدر هم قوی و قوی باشد، بر تاثییر سختی یا ضربه‌ ناگهانی مستعد صدمه‌دیدگی است. هرگونه درد خفیف یا شدید در محل تاندون آشیل از حادثه ناگواری همچون پارگی یا التهاب خبر می‌دهد که باید هرچه سریعتر با پزشک در بین گذاشته و درمانش اغاز بشود. درمورد آشیل این مسئله را برای بسپارید که صدمه‌هایش لاعلاج نیستند و با مراقبت و عمل های پزشکی به‌راحتی ترمیم می‌بشود.

شما چه مقدار درمورد پارگی، کشیدگی و التهاب تاندون آشیل می‌دانید؟ اگر درمان خانگی خاصی برای آرام‌سازی درد تاندون می‌شناسید، حتما آن را در قسمت نظرات با ما و همراهان ما در بین بگذارید.

منبع: healthdirect

گامی برای تسلط شما بر توانایی‌های برقراری ربط

هشدار! این نوشته فقط جنبه آموزشی دارد و برای منفعت گیری از آن ملزوم است با پزشک یا متخصص وابسته مشورت کنید. اطلاعات زیاد تر

تست MMPI یا «سوال‌نامه شخصیتی چندمحوری مینه‌سوتا» ابزاری است که متخصصان برای تشخیص بیماری‌های سلامت روان منفعت گیری می‌کنند. این تست اولین بار در اواخر دهه ۱۹۳۰ میلادی تدوین شد، اما چندین دفعه بازنگری و به‌روزرسانی شد تا دقتش افزایش یابد. در این مقاله درمورد پیدایش تست MMPI، نحوه انجامش و انواع آن توضیح می‌دهیم، بعد با ما همراه باشید.

تاریخچه سوال‌نامه MMPI

استارک آر هتوی، روان‌شناس بالینی، و جی چارنلی مک کینلی، عصب‌روان‌شناس در دانشگاه مینه‌سوتا، تست MMPI را طراحی کردند. چون سوال‌نامه‌های خودسنجی در آن زمان زیاد کاربردی نبودند و دست‌بردن در نتایجشان کار آسانی می بود، هتوی و مک کینلی تست MMPI را تدوین کردند. مقصد آنها از طراحی این تست ساخت ابزار کمکی برای تشخیص اختلالات روانی گوناگون و شدتشان می بود. احتمالا این تست بی‌نقص نباشد، اما امروزه در تعداد بسیاری از درمانگاه‌های روان‌شناسی، مراکز بازپروری و حتی برسی‌های قبل از استخدام منفعت گیری می‌بشود.

انواع تست MMPI

تست MMPI در سال‌های اول انتشار کردن مشکلات مختلفی داشت. برای مثال زیاد‌ها تست را دقیق نمی‌دانستند و برخی دیگر معتقد بودند برخی از سوال‌هایش نژادپرستانه و جنسیت‌زده‌اند. به این علت تست MMPI در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی بازنگری شد و انواع جدیدی از آن به وجود آمدند که در ادامه آنها را معارفه می‌کنیم.

• تست MMPI-2: تست mmpi2 نسخه بازنگری‌شده تست مهم است که در سال ۱۹۸۹ انتشار شد و برای افراد ۱۸ سال به بالاست. این تست مجدد در سال ۲۰۰۱ بازنگری و در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۹ به‌روز شد و هم چنان یکی از پرکاربردترین تست‌های برسی بالینی به حساب می اید.
• تست MMPI-2-RF: این تست یکی از جانشین‌های تست MMPI-2 است که در سال ۲۰۰۸ انتشار شد.
• تست MMPI-A: این تست در سال ۱۹۹۲ انتشار شد و مقصد آن نوجوانان ۱۴ تا ۱۸ساله بودند. انجام تست MMPI-A با ۴۷۸ سوال نزدیک به ۱ ساعت زمان می‌برد.
• تست MMPI-A-RF: این تست نسخه مختصر‌تر MMPI-A است و ۲۴۱ سوال دارد.
• تست MMPI-3: آخرین نسخه MMPI تست MMPI-3 است که در سال ۲۰۲۰ انتشار شد و انجام آن نزدیک به ۲۵ تا ۵۰ دقیقه طول می‌کشد.

نحوه انجام تست MMPI

تعداد سوال‌های انواع تست MMPI متفاوت است و زمان تکمیل آنها نیز فرق می‌کند:

• تکمیل تست MMPI-2 با ۵۶۷ سوال دارد حدودا ۶۰ تا ۹۰ دقیقه زمان می‌برد.
• انجام تست MMPI-2-RF با ۳۳۸ سوال حدودا ۳۵ تا ۵۰ دقیقه طول می‌کشد.
• تست MMPI-3 نیز ۳۳۸ سوال دارد که اگر با کامپیوتر انجام بشود نزدیک به ۲۵ تا ۳۵ دقیقه و اگر روی کاغذ انجام بشود، ۳۵ تا ۴۰ دقیقه زمان می‌برد.

حتما فردی متخصص باید بر تست‌های MMPI نظارت و آنها را امتیازدهی و تحلیل کند. بهتر است تحلیل تست mmpi را روان‌شناس بالینی یا روان‌پزشکی انجام دهد که این عرصه آموزش دیده است. برای تشخیص بیماری هیچ‌گاه نباید فقط به نتایج این تست اکتفا کرد و این تست حتما باید با ابزارهای برسی دیگر منفعت گیری بشود.

تست‌های MMPI به دانشگاه مینه‌سوتا تعلق دارند و متخصصان برای منفعت گیری از آنها باید هزینه‌ای بپردازند.

مقیاس‌های بالینی تست MMPI

در تست‌های MMPI-2 و MMPI-A، برای تشخیص اختلالات گوناگون روانی از ۱۰ مقیاس بالینی منفعت گیری می‌بشود، اما تست‌های MMPI-2-R و MMPI-A-R مقیاس‌های متغیری دارند. به هر مقیاس نام و شماره‌ای تعلق داده شده است. از آنجا که امکان پذیر اختلالات گوناگون جهت ابراز چند علامت شبیه خواهد شد، نمی‌توان به نام مقیاس‌ها اکتفا کرد و به همین خاطر متخصصان زیاد تر از شماره مقیاس‌ها منفعت گیری می‌کنند. در ادامه، مقیاس‌های بالینی تست‌های MMPI-2 و MMPI-A را توضیح می‌دهیم.

۱. خودبیمارانگاری

این مقیاس به مقصد تشخیص تأثیر مشکلات عصبی روی کارکرد بدن طراحی شد. سوال‌های مقیاس ۱ علائم جسمانی را می‌سنجند. روی‌هم‌رفته مقیاس ۱ برای تشخیص افراد مبتلا به خودبیمارانگاری به کار می‌رود.

۲. افسردگی

این مقیاس برای تشخیص افسردگی با علائم روحیه ضعیف، ناامیدی به آینده و نارضایتی از زندگی طراحی شده است. امتیاز زیاد زیاد در این مقیاس امکان پذیر نشان‌دهنده افسردگی باشد، اما امتیاز متوسط نشان‌دهنده نارضایتی کلی از زندگی است.

۳. هیستری

این مقیاس برای تشخیص افراد مبتلا به هیستری یا افرادی که در شرایط استرس‌زا درد جسمانی دارند، طراحی شده است. اشخاص تحصیل‌کرده و افرادی که به طبقات بالای اجتماعی تعلق دارند، امتیاز بیشتری در مقیاس ۳ کسب می‌کنند. خانم‌ها نیز طبق معمول زیاد تر از آقایان در این مقیاس امتیاز می‌گیرند.

۴. انحراف روانی اجتماعی

مقیاس ۴ برای تشخیص افراد سایکوپت و برسی انحراف اجتماعی و بی‌توجهی به اخلاقیات طراحی شده است. این مقیاس این چنین برای تشخیص حرکت سرکشانه و ضداجتماعی به کار می‌رود. افراد سرکش در این مقیاس امتیاز بسیاری دریافت می‌کنند و طبق معمول مبتلا به اختلال شخصیتی می باشند.

۵. هویت جنسیتی

مقیاس ۵ ابتدا برای تشخیص همجنس‌گرایی طراحی شده می بود، اما کارآمد نبوده است. امروزه این مقیاس برای برسی این به کار می‌رود که هویت هر شخصی چه مقدار دقیق بر تصورات کلیشه‌ای نقش‌های زن و مرد منطبق است.

۶. پارانویا

این مقیاس برای تشخیص افرادی با علائم پارانوئید همچون شکاکی، حس آزار و اذیت، خودانگاری زیاد، حساسیت شدید و سخت‌گیری طراحی شده است.

۷. ضعف روان

مقیاس ۷ برای اندازه‌گیری شک بیشتر از حد، وسواس‌ها و هراس‌های بی‌علت طراحی شده است. اضطراب، افسردگی و وسواس فکری‌عملی از علائمی می باشند که در این مقیاس در نظر گرفته خواهد شد.

۸. اسکیزوفرنی

افکار خیالی، ادراکات غیرعادی، بیگانگی اجتماعی، روابط خانوادگی ضعیف، سختی در تمرکز و مهار تکانه، نداشتن علایق عمیق، سوال‌های آزاردهنده درمورد حس ارزشمندی و هویت شخصی و مشکلات جنسی مواردی می باشند که با این مقیاس سنجیده خواهد شد.

۹. هیپومانیا

مقیاس ۹ برای تشخیص ویژگی‌های هیپومانیا طراحی شده است. توهم، هذیان خودبزرگ‌بینی، گفتار شتابان، زودرنجی، پرش افکار و دوره‌های مختصر افسردگی از ویژگی‌های بیماری هیپومانیا می باشند.

مقیاس صفر؛ درون‌گرایی اجتماعی

مقیاس ۰ از دیگر مقیاس‌ها جدیدتر است. این مقیاس برای تشخیص کم‌رویی و تمایل به کناره‌گیری از ارتباطات و مسئولیت‌های اجتماعی به کار می‌رود.

مقیاس‌های روایی تست MMPI

همه تست‌های MMPI انواع مقیاس‌های روایی را دارند تا دقت تشخیص زیاد تر بشود. از آنجایی که این تست‌ها برای مراکز بازپروری یا معاینات قبل از استخدام منفعت گیری خواهد شد، امکان پذیر افراد صادقانه و درست به سؤالات جواب ندهند. مقیاس‌های روایی این قسمت اختصاصی تست MMPI-2 می باشند.

۱. مقیاس L

این مقیاس که مقیاس افترا نیز نامیده می‌بشود، برای تشخیص افرادی مناسب است که می‌خواهند خود را بهتر از چیزی که می باشند، نشان دهند.

۲. مقیاس F

این مقیاس مقدار مغایرت اشخاص با جواب‌هایشان در تست را مشخص می کند. افرادی که امتیاز بسیاری در این مقیاس می‌گیرند، می‌خواهند از چیزی که می باشند بدتر به نظر همراه شوند، دچار ناراحتی روانی شدیدند یا اصلا توجهی به سوال‌های تست ندارند.

۳. مقیاس K

این مقیاس که مقیاس حالت دفاعی نیز نامیده می‌بشود، برای تشخیص افرادی به کار می‌رود که می‌خواهند مشکلات خود را کوچک نمود بدهند یا از قضاوت دیگران می‌ترسند.

۴. مقیاس ؟

«مقیاس ؟» یا «نمی‌توانم بگویم» تعداد سوال‌هایی را می‌شمارد که بدون جواب رها شده‌اند. مطابق راهنمای تست MMPI، هر تستی که حداقل ۳۰ سوال بدون جواب داشته باشد، اعتباری ندارد.

۵. مقیاس TRIN

این مقیاس برای تشخیص افرادی مناسب است که با الگوی مشخصی به سوال‌ها جواب خواهند داد. برای مثال این افراد بدون دقت به مفهوم سوال، به ۱۰ سوال اول جواب صحیح و به ۱۰ سوال بعدی جواب غلط خواهند داد و تا انتها این الگو را تکرار می‌کنند.

۶. مقیاس VRIN

این مقیاس کاربردی شبیه مقیاس TRIN دارد با این تفاوت که مقیاس VRIN برای تشخیص جواب‌های اتفاقی و پراکنده به کار می‌رود. افراد امکان پذیر از تصمیم این جواب‌های پراکنده را بدهند، فهمید مفهوم سوال نشده باشند یا توانایی خواندن سوال را نداشته باشند.

۷. مقیاس Fb

این مقیاس نحوه جواب‌دادن فرد به نیمه اول و دوم سؤالات را قیاس می‌کند. امتیاز زیاد در این مقیاس به این معناست که فرد در نیمه دوم تست، دقت خود به سؤالات را از دست داده و سوال‌ها را اتفاقی جواب داده است.

۸. مقیاس Fp

این مقیاس برای تشخیص افراد با اختلال روانی خاص یا افرادی که جواب اتفاقی داده‌اند، به کار می‌رود.

۹. مقیاس FBS

این مقیاس برای افرادی منفعت گیری می‌بشود که اعتقاد دارند به صدمه یا ناتوانی مبتلا می باشند. در واقع این مقیاس مشخص می کند آیا سخن این افراد اعتبار دارد یا خیر.

۱۰. مقیاس S

این مقیاس نیز برای تشخیص کوچک‌نمایی به کار می‌رود. مقیاس S این چنین زیرشاخه‌هایی دارد که برای تشخیص باور فرد به سرشت خوب انسان‌ها، اسایش او، رضایتش از زندگی و تکذیب نقص‌های اخلاقی منفعت گیری خواهد شد.

دقت تست MMPI

با این که تست MMPI قابل‌مطمعن است، تشخیص متخصص نباید تنها بر پایه نتایج آن باشد. در واقع این تست یکی از چندین ابزاری است که متخصصان برای تشخیص مشکل منفعت گیری می‌کنند. متخصصان باید نتایج دیگر همچون آزمون‌های روانی و جسمانی، اسبق پزشکی و در صورت لزوم، آزمایش‌های گوناگون را در نظر بگیرند.

نکاتی که زمان انجام تست MMPI باید در نظر بگیرید

• نمی‌توان او گفت سوال‌ها در تست MMPI صحیح می باشند یا غلط، بعد جستوجو درستی یا نادرستی آنها نباشید. این تست فقط ابزاری برای تشخیص بیماری‌های روحی روانی است.
• برخی از سایت‌ها نسخه‌ای رایگان این تست اراعه خواهند داد. برای آشنایی با نوع سؤالات می‌توانید از این سایت‌ها منفعت گیری کنید.
• قرار نیست برای تست MMPI اطلاعاتی کسب کنید. استرس نداشته باشید و بدانید که برای انجام تست نیازی به تمرین نیست.
• انجام مثالای رایگان از تست MMPI مشکلی ندارد، اما درنهایت متخصص باید تست مهم را از شما بگیرد، به آن امتیاز بدهد و نتیجه آن را تحلیل کند.
• در جواب به سوال‌ها روراست باشید. در نظر داشته باشید که جواب درست به سؤالات جهت اعتبار زیاد تر نتیجه تست می‌بشود.

شما بگویید

تست MMPI آزمونی است که پزشکان و متخصصان برای تشخیص اختلالات روانی از افراد می‌گیرند. این تست سوال‌های مختلفی دارد که جواب به آنها جهت مطابقت با مقیاس‌های تست و درنتیجه پشتیبانی به تشخیص بیماری می‌بشود. اگر تصمیم انجام این تست را دارید، هیچ دلواپس نباشید و تلاش کنید جواب‌های درست به سؤالات آن بدهید.

آیا تابه‌حال تست MMPI داده‌اید؟ لطفا توانایی خود را با ما و دیگر مخاطبان در بین بگذارید.

منبع: verywellmind

در افسردگی غم به لایه‌های عمیق زندگی نفوذ کرده و اختلالاتی در احساسات و حرکت شما به‌وجود می‌آورد. اگر حس افسردگی دارید، حتما با پشتیبانی یک روانشناس متخصص مشکل را ریشه‌یابی کنید و برای حل آن راهکار بگیرید.برای ربط با مشاور متخصص افسردگی روی دکمه زیر کلیک کنید.

به پشتیبانی زبان بدن، ناگفته‌ها را بگویید و بشنوید

تابه‌حال ژیمناستیک کودکان را دیده‌اید؟ ژیمناستیک ورزشی پویا و دلنشین است که کودکان می‌توانند آن را یاد بگیرند. در این ورزش، بچه‌ها قوت و انعطاف‌پذیری و کار گروهی را تمرین می‌کنند و اعتمادبه‌نفسشان زیاد تر می‌بشود. در این مقاله، به دنیای شوق‌انگیز ژیمناستیک کودک می‌رویم و اطلاعاتی سودمند و کاربردی درمورد‌اش می‌خوانیم. با ما همراه باشید.

ژیمناستیک کودک چیست؟

ژیمناستیک رشته‌ای ورزشی است که شدت، قوت، انعطاف‌پذیری، هماهنگی و اعتدال را بهبود می‌دهد. این ورزش که نیاز به تمرین و کسب توانایی دارد، هم برای دختران و هم پسران مناسب است و ورزشی عالی برای بهبود اعتدال، توانایی‌های حرکتی اولیه و هماهنگی کودک محسوب می‌بشود. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند ژیمناستیک را در سن کم اغاز کنید. اکثر افرادی که از دوران کودکی ژیمناستیک را اغاز می‌کنند، این ورزش را تا بزرگ‌سالی ادامه خواهند داد.

بچه‌ها از چه سنی باید ژیمناستیک را اغاز کنند؟

هیچ قانون مشخصی برای اغاز ژیمناستیک وجود ندارد. برخی مربیان از ۲سالگی بچه‌ها را آموزش خواهند داد و برخی‌ها می‌گویند باید تا نوجوانی صبر کرد. مطابق تحقیقات آکادمی اطفال آمریکا، کودکان ۲ تا ۵ساله می‌توانند ژیمناستیک را اغاز کنند. در این سن توانایی‌های حرکتی کودکان گسترش می‌یابد و ژیمناستیک جهت بهبود هماهنگی عصب و عضله آنها می‌بشود. ژیمناستیک در این سن با مقصد بازی و یادگیری حرکات ساده آموزش داده می‌بشود. به‌حرف های این مؤسسه تحقیقاتی، کودکان ۶ تا ۹ساله قوت فراگیری بهتری دارند و در این دوره باید انتظار پیشرفت از آنها داشت.

قبل از این که فرزندتان را در کلاس ژیمناستیک ثبت‌نام کنید، باید آمادگی او را بسنجید. اگر فرزند شما می‌تواند در کلاس‌های مختلفی شرکت کند، آموزش‌پذیر است و به ورزش علاقه دارد می‌توانید او را به کلاس‌های ژیمناستیک ببرید. کارشناسان می‌گویند برای کودک زیر ۵ سال بهتر است یک جلسه آزمایشی در نظر بگیرید. او را به کلاس ژیمناستیک ببرید و ببینید آیا برای اغاز این ورزش آماده است یا نه.

مزایا ژیمناستیک برای کودکان

ژیمناستیک مزایای جسمی و ذهنی بسیاری برای کودکان دارد. فرقی نمی‌کند فرزند شما این ورزش را تفریحی یا جدی جستوجو می‌کند. ژیمناستیک به کودکان توانایی‌هایی می‌آموزد که در زندگی برایشان سودمند است؛ از افزایش اعتدال و قوت بدنی گرفته تا افزایش آگاهی به بدن خود و توانایی‌های اجتماعی. در ادامه، با اهمیت ترین مزایا ژیمناستیک را بازدید می‌کنیم.

۱. بهبود سلامتی

هنگامی کودک شما منظم ورزش کند، حالت سلامتی بهتری خواهد داشت. ژیمناستیک گمان ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت را افت می‌دهد و از افت کارکرد در بزرگ‌سالی جلوگیری می‌کند. مطابق تحقیقات، کودکانی که ژیمناستیک کار می‌کنند کمتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان می باشند.

علاوه‌بر این، ژیمناستیک چربی‌سوزی را راحت‌تر می‌کند و فرزند شما دچار اضافه‌وزن نخواهد شد. شرکت در کلاس‌های ژیمناستیک حالت خواب کودک را نیز بهبود می‌بخشد.

۲. افزایش قوت بدنی

کارشناسان می‌گویند ژیمناستیک پایه و مبنا ورزش‌های دیگر است، به این علت اگر در کودکی تمرینات ژیمناستیک را انجام داده باشید، در بزرگ‌سالی به هر ورزشی علاقه‌مند شوید، انجامش برای شما راحت‌تر خواهد می بود. تمرینات این ورزش با وزن بدن انجام می‌بشود و قوت عضلات مرکزی، بالاتنه و پایین‌تنه را افزایش می‌دهد. تمرینات ژیمناستیک از سنین پایین به بچه‌ها قوت عضلانی و استقامت می‌دهد، اعتدال و مهارتشان را افزایش می‌دهد و قوت ذهنی آنها را نیز افزایش می‌دهد.

۳. بهبود توانایی‌های اجتماعی

شرکت در کلاس‌های ژیمناستیک عادات سالمی در کودکان تشکیل و زمان ربط با هم‌سالان را برای آنها فراهم می‌کند. بچه‌ها در ربط با دیگر کودکان یاد می‌گیرند فعالیت‌های گروهی انجام بدهند و تعامل اجتماعی داشته باشند. کلاس‌های ورزشی به بچه‌ها یاد خواهند داد نظم داشته باشند، به قوانین پایبند بمانند و به قوانین احترام بگذارند. کودکان از دوستانشان انگیزه می‌گیرند و با مربیان خود رابطه سالمی برقرار می‌کنند.

۴. یادگیری نظم

کلاس ژیمناستیک محیطی ایدئال برای یادگیری بازی و اخلاق ورزشی است. کودکانی که ژیمناستیک کار می‌کنند، تمرینات منظم دارند و برای رسیدن به اهدافشان سال‌‌ها تلاش می‌کنند. آنها یاد می‌گیرند برای رسیدن به حالت مطلوبشان باید تلاش کنند و پشتکار داشته باشند. در این کلاس‌ها، بچه‌ها ضمانت و وفاداری و کار گروهی را یاد می‌گیرند، به این علت حتی اگر ورزش را ادامه ندهند، توانایی قضاوت و همکاری خوبی در آینده خواهند داشت.

۵. تسلط بر هراس

برخی حرکات ژیمناستیک برای کودکان ترسناک‌اند. علاوه‌بر این، زیاد تر کودکان از امتحان‌کردن کارهای تازه واهمه دارند. ژیمناستیک کودک را تشویق می‌کند تا بر هراس‌های خود تسلط کند و زیر نظر مربی کارهای شوق‌انگیزی را امتحان کند. مربی ژیمناستیک برای شاگردان هر کلاس چالش‌های مختلفی در نظر می‌گیرد و به آنها پشتیبانی می‌کند حرکات تازه را بیاموزند. با این رویکرد بچه‌ها می‌آموزند که با تمرین و صبوری می‌توانند به اهداف دور از ذهنشان برسند و موفق شوند. این چنین مهارتی هم در ورزش و هم در زندگی برای آنها سودمند است.

۶. گسترش ذهنی

مزایا ژیمناستیک فقط فیزیکی نیستند. این ورزش تمرکز کودکان را زیاد می‌کند. در کلاس‌های ژیمناستیک، با انجام هر تمرین ربط مغز و بدن تحکیم می‌بشود و به‌مرور هماهنگی و اعتدال کودک زیاد تر خواهد شد. محققان می‌گویند همبستگی بین بچه‌های یک کلاس هم زیاد سودمند است. آنها دوستی، همکاری و ضمانت را در کلاس‌های ورزشی یاد می‌گیرند و برای همیشه این توانایی‌ها در ذهنشان باقی می‌ماند.

۷. تسلط بر بدن

یکی از عوامل مهم در ژیمناستیک، انعطاف‌پذیری است. کودکان تمرینات کششی مختلفی انجام خواهند داد تا بدنی منعطف و قوی داشته باشند. افزایش دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری عضلات از صدمه‌های بدنی جلوگیری می‌کند. ژیمناستیک به کودکان یاد می‌دهد درست راه بروند، درست بدوند و درست بپرند. هنگامی کودک شما ژیمناستیک یاد می‌گیرد، تسلط بیشتری بر بدنش اشکار می‌کند، درنتیجه موقعیت‌های پرخطر را می‌شناسد و از آنها اجتناب می‌کند.

۸. بهبود خلق‌وخو

والدین دوست دارند فرزندانشان تفریحی سالم و سودمند داشته باشد. ژیمناستیک یکی از سرگرم‌کننده‌ترین ورزش‌ها است. در این ورزش بچه‌ها تحرک دارند و انجام پرش‌ها و تاب‌خوردن‌ها برایشان دلنشین است. شرکت در کلاس‌های ژیمناستیک، هورمون اندورفین در بدن کودکان ترشح می‌کند، درنتیجه آنها حس نشاط می‌کنند و خلق‌وخوی بهتری در خانه و مدرسه خواهند داشت.

معایب ژیمناستیک

ژیمناستیک ویژگی‌های مثبت بسیاری دارد، اما برخی کارشناسان می‌گویند امکان پذیر خطراتی هم برای کودکان داشته باشد. آنها در تحقیقات خود به جستوجو جواب سوال مهمی می باشند همانند این که آیا ژیمناستیک در طویل‌زمان به کودکان صدمه می‌رساند؟ در ادامه، چند ویژگی منفی این ورزش را بازدید می‌کنیم.

۱. صدمه ورزشی

صدمه‌های ورزشی در هر ورزش و هر سن‌و سالی امکان پذیر اتفاق بیفتند، اما ژیمناستیک بیشترین مقدار صدمه را در بین ورزش‌های کودکان دارد. مطابق تحقیقات از هر ۵ کودک که ژیمناستیک کار می‌کنند، یکی از آنها در این ورزش صدمه می‌بیند.

۲. سختی روحی

بر پایه تحقیقات، داشتن انتظار زیاد از کودکان امکان پذیر آنها را آزرده کند. اگر کودک شما آمادگی جسمانی کافی نداشته باشد و شما توقع داشته باشید پیشرفت دیدنی او را ببینید، کودک دچار اضطراب، ناامیدی و نارضایتی می‌بشود. او نمی‌داند چطور باید با این سختی روحی مقابله کند و امکان پذیر سرخورده بشود.

۳. تداخل اهداف

کودکان باید زمان مناسبی برای بازی و تفریح داشته باشند. مقصد ژیمناستیک کودکان ترقی توانایی‌های حرکتی و یادگیری بازی گروهی است. کودکانی که ورزش حرفه‌ای می‌کنند اهداف متغیری با هم‌سالان خود دارند. آنها در مسابقات شرکت می‌کنند و تلاش می‌کنند برنده شوند، اما این اهداف برای کودک مناسب نیستند. آنها تحت سختی قرار می‌گیرند و عادات ناسالمی در وجودشان نهادینه می‌بشود. شما در جایگاه والد باید بدانید که ژیمناستیک جنبه سرگرمی و آموزش برای کودکان دارد و قرار نیست فرزند شما تمرینات سخت و طاقت‌فرسایی در این ورزش انجام دهد.

سخن آخر

هر پدر و مادری دوست دارد فرزندی سالم و موفق داشته باشد. ژیمناستیک مزایا بسیاری برای بچه‌ها دارد. این ورزش توانایی حرکتی کودکان را بهبود می‌دهد و توانایی‌های اجتماعی مفیدی به آنها می‌آموزد. این ورزش شوق‌انگیز اعتمادبه‌نفس، تاب‌آوری، قوت بدنی، چابکی، انعطاف‌پذیری، اعتدال، همکاری، فداکاری و نظم را در کودکان پرورش می‌دهد و آنها را برای بزرگ‌سالی آماده می‌کند.

اگر این مقاله برایتان سودمند بوده است، آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و اگر توانایی‌ای مربوط به ژیمناستیک کودکان دارید، نظرتان را برایمان بنویسید.

با اهمیت ترین و سخت‌ترین ماموریت پدران و مادران پرورش فرزند است

پرورش کودکان شاد و سالم امروز، و انسان‌های موفق فردا

هر زمان اسم سبزی مرزه را می‌شنویم، طعم تند و لذیذ آن به یادمان می‌آید، اما زیاد تر ما این گیاه خوش‌عطر را که به غذاهایمان طعم دلپذیری می‌دهد به‌خوبی نمی‌شناسیم. در این مقاله، هرآنچه را ملزوم است درمورد این سبزی بدانید، برایتان نوشته‌ایم.

مرزه چه نوع گیاهی است؟

مرزه گیاهی یک‌ساله از خانواده نعناعیان است که تکه‌های برگ‌دار ساقه‌اش در آشپزی منفعت گیری می‌بشود. سبزی مرزه برگ‌های سبز کوچک و شکوفه‌‌ دارد. از زمان جوانه‌زدن تا تشکیل تخم مرزه یک‌ سال طول می‌کشد، سپس همه تکه‌های آن، از برگ گرفته تا ریشه، کاملا از بین می‌روال.

خاستگاه مرزه کجاست؟

هزاران سال است که مردم دنیا برای بهبود طعم غذاهای خود از این گیاه منفعت گیری می‌کنند. رومیان و یونانیان باستان ۲۰۰۰ سال قبل این گیاه را پرورش می‌دادند و از آن زمان پخت غذاهایشان منفعت گیری می‌کردند. مرزه در اروپا زیاد محبوب می بود و اروپایی‌ها از آن به‌علت این که زیاد همانند فلفل می بود،‌ منفعت گیری می‌کردند.

مرزه غیر از این که چاشنی بوده، کاربردهای مهم فرد دیگر هم داشته است. در روم باستان از این گیاه به‌گفتن داروی تحکیم‌کننده قوای جنسی منفعت گیری می‌‌کردند. بعدها در جنگ جهانی دوم که فلفل کمیاب شد، آلمانی‌ها موقع پخت‌وپز از مرزه به‌جای فلفل منفعت گیری ‌کردند.

انواع مرزه

تقریبا ۳۰ نوع مرزه وجود دارد که فقط ۲ نوع مهم آن (مرزه تابستانی و زمستانی) را برای پخت‌وپز منفعت گیری می‌کنیم. این ۲ نوع مرزه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند که در ادامه آنها را توضیح داده‌ایم.

۱. مرزه تابستانی

محبوب‌‌ترین و پرمصرف‌ترین نوع مرزه، مرزه تابستانی با نام علمی «Satureja hortensis» است. مرزه‌های تابستانی متنوعی با برگ‌های سبز و برنزی وجود دارند که گل‌های لوله‌ای یاسی‌شکل آنها از ماه ژوئیه (تیرماه) تا سپتامبر (شهریور) شکوفه می‌زنند.

مرزه تابستانی در انواع غذاها کاربرد دارد و حتی از آن برای تهیه ادویه فرانسوی پروانسی (که ترکیبی از چندین نوع سبزی خشک است) هم منفعت گیری می‌بشود. این گیاه در زیاد تر غذاهای سنتی بلغاری، رومانیایی و مناطقی از اقیانوس اطلس کانادا به‌ کار می‌رود. چون مرزه تابستانی طعم و بوی شیرین‌تری دارد،‌ محبوب‌تر است. در واقع مرزه تابستانی و زمستانی طعم شبیهی دارند، اما نوع تابستانی آن شیرین‌تر است و رنگ روشن‌ و طعم و بوی تندتری دارد و در یک کلام گرم و فلفلی‌تر است. به همین علت این نوع مرزه زیاد تر از نوع زمستانی آن کشت می‌بشود و تقریبا در همه سال در فروشگاه‌ها حاضر است.

۲. مرزه زمستانی

مرزه زمستانی با نام علمی «Satureja montana»، گیاهی چندساله است. نام دیگر مرزه زمستانی مرزه کوهی است و طول عمری بیشتر از ۲ سال دارد. برگ‌های مرزه زمستانی در قیاس با نوع تابستانی آن تیره‌تر است و گل‌هایی به رنگ‌ اسطوخودوسی روشن، صورتی و حتی سفید دارد. در قیاس با نوع تابستانی، مرزه زمستانی طعمی قوی و تلخ‌تر دارد. بوی این نوع مرزه یادآور رایحه‌های زمستانی همچون مریم‌گلی و کاج است.

مرزه زمستانی در دل کوه‌ها و کنار تپه‌ها و دامنه‌های کوه‌های مدیترانه‌ای رشد می‌کند و دقیقا به این علت است که این نوع مرزه نام مرزه کوهی را به خود گرفته است. کاشت مرزه در مناطق معتدل زیاد آسان است و این گیاه فقط بومی مناطق مدیترانه‌ای نیست، بلکه در جنوب اروپا و آفریقا هم یافت می‌بشود.

خواص مرزه

۱. سودمند برای دستگاه گوارش

خوردن این گیاه برای تحکیم دستگاه گوارش عالی است. این گیاه جلوی سوء‌هاضمه و راه اندازی گاز در معده‌ را می‌گیرد. این چنین برای دفع گاز معده زیاد سودمند است.

۲. درمان‌ مشکلات گوارشی

مرزه در مهار علائم مشکلات گوارشی نقش مهمی بازی می‌کند، علائمی همانند اسهال، التهاب معده‌ای‌روده‌ای (گاستروانتریت) و کولیک.

۳. ضدعفونی‌کنندگی طبیعی

مرزه ترکیبی به‌نام «تیمول» با خاصیت ضدعفونی‌کنندگی و ضدقارچی دارد. این ویژگی‌ها برای درمان نیش زنبور و دیگر حشرات مفیدند.

۴. تسکین علائم سرماخوردگی و سرفه

چون مرزه خواص ضدباکتریایی دارد، تعداد بسیاری از افراد از مرزه برای درمان علائم سرماخوردگی همانند سرفه و گلودرد منفعت گیری می‌کنند. در ضمن مرزه ویتامین ث دارد و به بدن پشتیبانی می‌کند از خود در برابر ویروس‌ها و رادیکال‌های آزاد محافظت کند.

۵. تسکین درد مفاصل ناشی از التهاب

پمادهای حاوی اسانس مرزه از دردهای شدید ناشی از التهاب مفصل می‌کاهند.

۶. تحکیم‌ قوای جنسی

تعداد بسیاری از افراد همانند رومی‌های باستان تا این مدت از این گیاه برای تحکیم قوای جنسی منفعت گیری می‌کنند.

۷. پیشگیری از بیماری‌ها و بهبود کلی سلامت

مرزه حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که جلوی ابتلا به بیماری‌های گوناگون را می‌گیرند. برای مثال این گیاه از افزایش کلسترول بد پیشگیری می‌کند و کلسترول خوب بدن را افزایش می‌دهد. این ویژگی جلوی ابتلا به بیماری‌های قلبی را می‌گیرد و در کل سلامت قلب را بهبود می‌بخشد.

در آشپزی چه منفعت گیری‌هایی از مرزه می‌بشود؟

۱. به‌جای فلفل و نمک

می‌توانید برای طعم‌دارکردن گوشت یا لوبیا به‌جای فلفل، از مرزه منفعت گیری کنید. یقیناً رومی‌های باستان از این گیاه به‌جای نمک هم منفعت گیری می‌کردند. به این علت اگر می‌خواهید رژیم غذایی کم‌نمک داشته باشید، بهترین کار منفعت گیری از مرزه به‌جای نمک است.

۲. برای طعم‌دارکردن مواد گوشتی

می‌توانید مواد گوشتی همانند انواع گوشت قرمز و مرغ را پیش از پخت با مرزه طعم‌دار کنید.

۳. چاشنی سر سفره

بلغاری‌ها مرزه را با یک کاسه نمک و پاپریکای آسیاب‌شده مخلوط می‌کنند و نوعی چاشنی به‌نام «اشرینا سول» به‌معنی «نمک رنگارنگ» درست می‌کنند و سر سفره کنار غذاهایشان می‌گذارند. آنها این چنین نان، سیب‌زمینی، پنیر و دیگر سبزیجات را با مرزه طعم‌دار می‌کنند.

اگر مرزه زمستانی را زیاد بپزید،‌ طعم آن تقریبا از بین می‌رود. به این علت بهتر است برای پخت‌وپز‌هایی که طویل‌اند، از مرزه تابستانی منفعت گیری کنید.

مرزه در چه غذاهایی منفعت گیری میشود؟

از هر دو نوع مرزه تابستانی و زمستانی در انوع غذاها و خوراکی‌های گوشتی همانند گوشت مرغ، بوقلمون، غاز و اردک منفعت گیری می‌بشود. زیاد تر مردم پیش از درست‌کردن گوشت کبابی، آن را با مرزه طعم‌دار می‌کنند. از این گیاه در انواع خورش‌ها، پای، سوسیس و گوشت‌های گریل‌شده و این چنین خوراک لوبیا منفعت گیری می‌بشود.

در ضمن از مرزه تابستانی برای غذاهای سبک‌تر همانند تخم‌مرغ و سبزیجات تابستانی منفعت گیری می‌بشود و مرزه زمستانی برای طعم‌دادن به غذاهای خوشمزه‌ای چون ماهی‌های چرب و سبزی‌های ریشه‌ای زمستانی کاربرد دارد.

۱. میت‌لوف بوقلمون با طعم مرزه

میت‌لوف بوقلمون غذایی کم‌چرب و سبک‌تر از میت‌لوف گوشت گاو است. یقیناً امکان پذیر تعداد بسیاری از مردم طعم گوشت بوقلمون را دوست نداشته باشند. اما فراموش نکنید که خوردن غذای سالم‌تر به‌معنی خوردن غذای بدمزه نیست. می‌توانید با ادویه و چاشنی‌های گوناگون غذایتان را طعم‌دار کنید و از آن لذت ببرید. به این علت برای تهیه میت‌لوف بوقلمون ترکیبی از سبزی مرزه، رزماری،‌ سس سویا، روغن کنجد و پاپریکا منفعت گیری کنید و طعم زیاد خوبی به غذا بدهید.

۲. پاستای مرغ

برای درست‌کردن سس پاستای مرغ از مرزه در کنار ادویه‌های دیگر منفعت گیری کنید. مرزه طعم زیاد خوبی به پاستای مرغ می‌دهد.

۳. سوپ سبزیجات

طعم دلچسب مرزه زمستانی را می‌توانید در غذاهای گرم به‌خوبی حس کنید. برای تهیه خوراک مخلوط سبزیجات:

• نصف یک قالب کوچک کره را در ماهیتابه آب و آن را با سبزی‌هایی چون مرزه، آویشن و رزماری طعم‌دار کنید.
• پیاز،‌ کرفس و قارچ خردشده را با مقداری رازیانه به ماهیتابه اضافه کنید و آنها را تفت دهید تا نرم شوند.
• ۳ فنجان سوپ مرغ به آن بیفزایید و مواد را بجوشانید.
• در کاسه‌ای دیگر ۲ عدد تخم‌مرغ را با مقداری آرد سوخاری ترکیب کنید. اکنون سوپ سبزیجات را به آن اضافه کنید و ظرف را نزدیک به ۱ ساعت روی اجاق بگذارید. مرزه و سبزیجات دیگر حاضر در این سوپ طعم زیاد خوبی به آن خواهند داد.

۴. عدس و مرزه

یکی دیگر از غذاهایی که می‌توانید با انواع مرزه تابستانی و زمستانی درست کنید، خوراک عدس است.

• پیاز و سیر را روی حرارت تفت دهید.
• در ظرفی دیگر، سوپ سبزیجات و مرغ را بجوشانید.
• عدس خام،‌ مرزه، نمک، فلفل، هویج، گوجه‌فرنگی را به سیر و پیاز اضافه کنید. مواد را ۴۵ دقیقه حرارت دهید تا عدس‌ها کاملا بپزند. این غذا با مرزه طعم متفاوت و زیاد خوبی اشکار می‌کند.

بهترین جانشین‌های مرزه

اگر موقع پخت غذا مرزه در دسترستان نیست، می‌توانید با سبزی‌های فرد دیگر به نتیجه دلخواه برسید. سبزی‌های زیر از نظر طعم همانند مرزه‌اند و می‌توان به‌جای مرزه از آنها منفعت گیری کرد.

۱. آویشن

آویشن با طعم نعنایی و تندش بیشتر از سبزی‌های دیگر همانند مرزه است. می‌توانید تازه یا خشک‌شده آویشن را به مواد غذایی‌تان اضافه کنید. یقیناً اگر می‌خواهید دقیقا به طعم مرزه دست اشکار کنید، به‌ازای هر واحد مرزه، ۲ واحد آویشن به غذایتان اضافه کنید.

۲. مریم‌گلی

مریم‌گلی طعمی همانند کاج و مرزه زمستانی دارد و در مناطق مدیترانه‌ای به‌وفور یافت می‌بشود. یقیناً اگر می‌خواهید طعم مریم‌گلی دقیقا همانند مرزه باشد، بهتر است از برگ‌های تازه این نوع سبزی منفعت گیری کنید.

۳. مرزنجوش

مرزنجوش آخرین گزینه جانشین برای سبزی مرزه است. طعم این گیاه زیاد نزدیک به آویشن و پونه کوهی است. مرزنجوش هم همانند مرزه زمستانی گیاه ظریفی است و نباید از آن برای پخت‌وپزهای طویل منفعت گیری کرد. در غیر این صورت، طعم خوش آن از دست می‌رود.

کلام آخر

با منفعت گیری از مرزه می‌توانید بی‌دردسر غذایتان را خوش‌طعم کنید. یقیناً برخی از افراد هم از سبزی‌های فرد دیگر همانند ترخون و رزماری یا ترکیب ترخون و مرزه منفعت گیری می‌کنند.

شما چه مقدار از مرزه منفعت گیری می‌کنید؟ به‌نظرتان مرزه بهتر است یا ترخون؟ اصلا فرق ترخون و مرزه یا تفاوت مرزه و رزماری را می‌دانید؟ اگر توانایی‌ای در این خصوص دارید، خوشحال می‌شویم آن را با ما هم در بین بگذارید.

تالاسمی نوعی اختلال خونی ارثی است که بر تشکیل هموگلوبین و گلبول قرمز سالم تاثییر می‌گذاردو به ۲ گروه تالاسمی آلفا و تالاسمی بتا تقسیم می‌بشود که هرکدام زیرمجموعه‌هایی دارند. می‌دانید این بیماری چرا تشکیل می‌بشود؟ آیا بیماری تالاسمی خطرناک است؟ راه‌های تشخیص و درمان آن چیست؟ برای کسب اطلاعات زیاد تر در این باره تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

تالاسمی چیست؟

تالاسمی (Thalassemia) نوعی اختلال خونی ارثی است، به این علت از زمان تولد تشکیل می‌بشود. این بیماری بر توانایی بدن برای تشکیل گلوبین طبیعی تاثییر می‌گذارد. گلوبین پروتئین حاضر در سلول‌های قرمز خون است. این پروتئین اجازه می‌دهد سلول‌ها اکسیژن را در سراسر بدن بگردانند و دیگر سلول‌های بدن هم تغذیه شوند.

بدن فرد مبتلا هموگلوبین کمتری تشکیل می‌کند و مغز استخوانش سلول‌های قرمز کمتری می‌سازد. به وضعیتی که بدن گلبول قرمز کمتر از حد معمول دارد، کم‌خونی می‌گویند. از آنجایی که سلول‌های قرمز خون در انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن نقشی حیاتی دارند، افتسلول قرمز جهت می‌بشود که سلول‌های بدن اکسیژن کافی برای تشکیل انرژی و رشد نداشته باشند.

علت تالاسمی چیست؟

هموگلوبین شامل ۴ زنجیره پروتئینی است؛ ۲ زنجیره گلوبین آلفا و ۲ زنجیره گلوبین بتا. هر زنجیره شامل اطلاعات ژنتیکی یا ژن‌هایی است که از والدین به شما می‌رسند. این ژن‌ها شامل کدها یا برنامه‌هایی می باشند که هر زنجیره و درنتیجه هموگلوبین شما را کنترل می‌کنند. نوع تالاسمی فرد به این بستگی دارد که کدام‌یک از زنجیره‌های آلفا یا بتا نقص ژنی دارند. وسعت نقص شدت بیماری را تعیین می‌کند.

انواع تالاسمی چیست؟

تالاسمی بر پایه شدت بیماری به ۴ دسته خاموش (trait)، تالاسمی مینور (خفیف)، حد واسط و ماژور (شدید) دسته‌بندی می‌بشود. تالاسمی خاموش یعنی بیمار علائم خفیف کم‌خونی را دارد یا اصلا علائمی ندارد. این بیماری به درمان نیاز ندارد. شدیدترین نوع نیز تالاسمی ماژور است که به درمان منظم نیاز دارد.

نوع دیگر دسته‌بندی این عارضه بر پایه نقص زنجیره‌ها است که در ادامه توضیحش داده‌ایم.

۱. تالاسمی آلفا

زنجیره آلفا حاوی ۴ ژن است که از هر والد ۲ ژن به ارث می‌رسد و زنجیره گلوبین آلفا را می‌سازد. وقتی که یک یا زیاد تر از یک ژن دچار نقص بشود، فرد به تالاسمی آلفا مبتلا می‌بشود. تعداد نقص‌های ژنتیکی به‌ارث‌رسیده اشکار می‌کند که آیا فرد دچار علائم کم‌خونی می‌بشود یا خیر و شدت آن چه مقدار است.

• یک ژن آلفا معیوب یا ازدست‌رفته: فرد علائمی ندارد و به آن تالاسمی آلفای حداقلی می‌گویند.
• دو ژن آلفا معیوب یا ازدست‌رفته: اگر فرد علائمی داشته باشد، خفیف است و به آن تالاسمی آلفای مینور می‌گویند.
• سه ژن آلفا معیوب یا ازدست‌رفته: فرد علائم متوسط تا شدید بیماری را دارد و به آن بیماری هموگلوبین اچ (H) می‌گویند.
• چهار ژن آلفا معیوب یا ازدست‌رفته: طبق معمول جهت مرگ می‌بشود. در موارد نادری که نوزاد زنده می‌ماند، نیاز است در همه عمر خون دریافت کند. به این بیماری هیدروپس جنینی با هموگلوبین بارت می‌گویند.

۲. تالاسمی بتا

زنجیره بتا شامل ۲ ژن است که از هر والد ۱ ژن به ارث می‌برید. علائم کم‌خونی و شدت بیماری به‌مقدار نقص ژنی و محل آن بستگی دارد.

• یک ژن بتا معیوب یا ازدست‌رفته: فرد علائم خفیف دارد و به آن تالاسمی بتا مینور می‌گویند.
• دو ژن بتا معیوب یا ازدست‌رفته: فرد علائم متوسط تا شدید بیماری را دارد. به نوع متوسط تالاسمی حدواسط و به نوع شدید بیماری تالاسمی بتای ماژور با کم‌خونی کولی (Cooley’s anemia) می‌گویند.

گمان ابتلای چه افرادی به تالاسمی زیاد تر است؟

این عارضه ارثی است و از والد زیستی به کودک منتقل می‌بشود. جهش‌های ژنی عامل تالاسمی امکان پذیر جهت حفاظت در برابر مالاریا شوند. به این علت افرادی که اجدادشان در قسمت‌های دچار مالاریا همانند آفریقا، جنوب اروپا و آسیای جنوب شرقی زندگی می‌کرده‌اند زیاد تر در معرض ابتلا به این بیماری‌اند.

علائم تالاسمی چیست؟

علائم بیماری به نوع و شدت آن بستگی دارد. تالاسمی امکان پذیر جهت کم‌خونی خفیف یا شدید بشود و عوارضی جانبی همانند انباشت آهن تشکیل کند. کم‌خونی علائم مختلفی دارد، از جمله:

تالاسمی بدون علامت

اگر فرد ژن آلفای ازدست‌رفته داشته باشد، علائمی ندارد و اگر دو ژن آلفا یا یک ژن بتای ازدست‌رفته داشته باشد یا علامتی ندارد یا علائم کم‌خونی خفیف همانند خستگی را دارد.

علائم خفیف تا متوسط

تالاسمی بتا جهت علائم کم‌خونی خفیف می‌بشود یا امکان پذیر علائم متوسط ابراز کنند، از جمله:

• مشکلات رشد؛
• شکم متورم؛
• تأخیر بلوغ؛
• ناهنجاری استخوان همانند پوکی استخوان؛
• بزرگ‌شدن طحال (اندامی در شکم که در مبارزه با خستگی نقش دارد).

علائم شدید

۳ ژن آلفا ازدست‌رفته (بیماری هموگلوبین اچ) طبق معمول جهت علائم کم‌خونی در زمان تولد و کم‌خونی شدید در طول عمر می‌بشود. تالاسمی بتای ماژور (کم‌خونی کولی) هم طبق معمول جهت علائم کم‌خونی شدید در ۲سالگی می‌بشود. علائم تالاسمی ماژور در بزرگسالان و کودکان عبارت‌اند از:

• افت اشتها؛
• زردی پوست (یرقان)؛
• ادرار تیره یا به‌رنگ چای؛
• ساختار استخوانی نامنظم در صورت.

تشخیص تالاسمی

تالاسمی متوسط و شدید طبق معمول در کودکی تشخیص داده خواهد شد، چون علائمشان در ۲ سال ابتدایی زندگی کودک ظاهر خواهد شد. امکان پذیر پزشک برای تشخیص تالاسمی انواع آزمایش خون را تجویز کند، از جمله:

• شمارش کامل خون (CBC): شامل اندازه‌گیری هموگلوبین و کیفیت و اندازه سلول‌های قرمز خون می‌بشود. افراد مبتلا به تالاسمی کمتر از حالت طبیعی سلول‌های قرمز و گلوبین دارند.
• شمارش رتیکولوسیت (اندازه‌گیری سلول‌های قرمز خون جوان): امکان پذیر اشکار کند که مغز استخوان سلول خونی قرمز کافی تشکیل نمی‌کند.
• بازدید آهن: اشکار می‌کند که علت کم‌خونی افتآهن است یا تالاسمی.
• الکتروفورز هموگلوبین: برای تشخیص تالاسمی بتا منفعت گیری می‌بشود.
• آزمایش ژنتیک: برای تشخیص تالاسمی آلفا منفعت گیری می‌بشود.

درمان تالاسمی

درمان تالاسمی ماژور انتقال خون و کیلاسیون آهن است. یقیناً درمان‌های فرد دیگر هم برای این عارضه وجود دارند.

• تزریق خون: شامل دریافت درون‌رگی سلول‌های خونی قرمز است تا مقدار کافی سلول‌های قرمز و گلوبین فراهم بشود. این تزریق در تالاسمی متوسط و شدید هر ۴ ماه یک بار و در تالاسمی بتا هر ۲ تا ۴ هفته انجام می‌بشود. در بیماری هموگلوبین اچ یا تالاسمی بتای متوسط، امکان پذیر تزریق گهگاه خون (برای مثال در زمان عفونت) نیاز باشد.
• کیلاسیون آهن: شامل حذف آهن اضافی از بدن است. تزریق خون امکان پذیر جهت افزایش آهن بدن بشود. آهن اضافی می‌تواند به اندام‌ها صدمه بزند. اگر مرتب تزریق خون انجام می‌دهید، باید درمان کیلاسیون آهن را هم انجام دهید. این درمان را می‌توانید به‌صورت قرص دریافت کنید.
• مکمل فولیک اسید: این مکمل علتمی‌بشود بدن سلول‌های خونی سالم بسازد.
• پیوند مغز استخوان و سلول بنیادی: پیوند با منفعت گیری از نمونه اهداکننده خویشاوند سازگار تنها درمان تالاسمی است. سازگاری به این معنی است که باید پروتئین آنتی‌ژن لکوسیت انسانی یا هلا (HLA) روی سطح سلول‌های فرد اهداکننده شبیه فرد دریافت‌کننده پیوند باشد. پزشک طی جراحی سلول‌های بنیادی مغز استخوان فرد اهداکننده را از طریق جریان خون به فرد گیرنده تزریق می‌کند. سلول‌های پیوندی طی یک ماه سلول‌های خونی تازه سالم تشکیل می‌کنند.
• لوسپترسپت (Luspatercept): تزریقی است که هر ۳ هفته انجام می‌بشود و امکان پذیر به ساخت سلول‌های خونی قرمز پشتیبانی کند. این درمان در آمریکا برای درمان تالاسمی بتای نیازمند تزریق انجام می‌بشود.

عوارض جانبی تالاسمی

• خود بیماری یا انتقال خون مداوم جهت می‌بشود که بدن آهن بسیاری داشته باشد. آهن اضافی جهت صدمه به قلب، کبد و سیستم غدد درون‌ریز می‌بشود. غدد درون‌ریز هورمون‌های تنظیم‌کننده فرایند‌های بدن را تشکیل می‌کنند.
• امکان پذیر عفونت‌های شدید مداومی داشته باشید، به‌خصوص اگر مدام به شما خون تزریق می‌بشود. عفونت احتمالا ناشی از خون دریافتی باشد. یقیناً مسئولان درمانی به‌دقت خون اهدایی را بازدید می‌کنند تا از این اتفاق جلوگیری کنند.

پیشگیری از تالاسمی

نمی‌توان از تالاسمی پیشگیری کرد، اما آزمایش‌های ژنتیکی اشکار می‌کنند که شما یا شریکتان ژن تالاسمی را دارید یا خیر. دانستن این نوشته جهت می‌بشود راحت‌تر درمورد بچه‌دارشدن تصمیم بگیرید. اگر جهش‌های ژنی مربوط به تالاسمی را دارید، برای تصمیم نهایی با مشاور ژنتیک سخن بگویید کنید. در این شرایط می‌توانید برای جلوگیری از تولد فرزند مبتلا به تالاسمی از لقاح آزمایشگاهی یا آی.وی.اف (IVF) منفعت گیری کنید. پزشک قبل از انتقال جنین، ابتلای او به بیماری تالاسمی را بازدید می‌کند.

درمان خانگی تالاسمی

اگر تالاسمی دارید باید مواردی را مراعات کنید، از جمله:

• رژیم غذایی سالمی داشته باشید که قوت استخوانتان را نگه داری کند و به شما انرژی دهد؛
• اگر حس تب یا بیماری دارید به پزشک مراجعه کنید؛
• از افراد بیمار دوری کنید و دست‌هایتان را بشویید؛
• واکسن‌هایتان را مرتب دریافت کنید؛
• درمورد مصرف مکمل‌هایی همانند کلسیم و ویتامین دی (D) با پزشک سخن بگویید کنید؛
• قرص آهن مصرف نکنید.

در موارد تالاسمی خفیف امکان پذیر حس خستگی کنید، ولی به درمان نیاز نداشته باشید. اما اگر علائم شدیدتر می بود امکان پذیر اندام‌های شما اکسیژن کافی دریافت نکنند.

زندگی با تالاسمی

باید منظم آزمایش شمارش خون کامل و آزمایش آهن خون را انجام دهید. امکان پذیر پزشک از شما بخواهد سالانه آزمایش کارکرد قلب و کارکرد کبد را هم انجام دهید. این چنین امکان پذیر آزمایش عفونت ویروسی را هم نظر دهد.

سؤالات رایج

۱. آیا تالاسمی درمان می‌بشود؟

پیوند مغز استخوان از اهداکننده سازگار بهترین شانس درمان تالاسمی است. متأسفانه زیاد تر افراد مبتلا به تالاسمی اهداکننده مناسبی ندارند. این چنین پیوند مغز استخوان فرایند پرخطری است که گمان دارد عوارض جانبی شدید همانند مرگ داشته باشد. برای تعیین این که شما گزینه مناسبی برای پیوندید یا خیر با متخصص سخن بگویید کنید. این چنین انتخاب بیمارستانی که منظم این دست پیوندها را انجام می‌دهد گمان عوارض جانبی را افت می‌دهد.

۲. طول عمر بیماران تالاسمی ماژور و مینور چه مقدار است؟

اگر فرد تالاسمی مینور (خفیف) دارد، می‌تواند انتظار عمر طبیعی را داشته باشد. حتی اگر علائم خفیف تا متوسط باشند، با برنامه درمانی مناسب فرد گمان بسیاری برای زندگی طویل دارد. یقیناً بیماری قلبی ناشی‌ از افزایش آهن امکان پذیر جهت مرگ افراد مبتلا به تالاسمی بشود. به این علت درمان کیلاسیون آهن اهمیت بسیاری دارد.

۳. آیا می‌توان در دوران بارداری تالاسمی را تشخیص داد؟

اگر باردارید یا تصمیم بچه‌دارشدن دارید، می‌توانید با انجام چند آزمایش این قضیه را بازدید کنید از جمله:

• آزمایش ژنتیک؛
• مثالبرداری از پرزهای کوریون؛
• آمنیوسنتز.

۴. چه وقتی پزشک آزمایش تالاسمی را تجویز می‌کند؟

• تصمیم بارداری؛
• داشتن خویشاوند مبتلا به تالاسمی؛
• کم‌خونی بی‌علت؛
• داشتن اجدادی که در مناطقی با شیوع تالاسمی زندگی می‌کرده‌اند.

شما بگویید

شما چه مقدار با تالاسمی، علائم و درمان آن آشنایی دارید؟ تابه‌حال با این بیمار از نزدیک سروکار داشته‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید توانایی و نظرتان را در تکه ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این نوشته را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.