آیا هلیکوپتر می‌تواند جنگنده را سرنگون کند؟_سیاه پوش

هلیکوپترها هواگردهای بزرگی می باشند و ساختار پیچیده‌ای دارند که تقریباً از همان زمان ظهورشان در عملیات نظامی مورد منفعت گیری قرار گرفته‌اند. به‌گفتن وسایل نقلیه‌ هوایی چابک، هلیکوپترها شیوه اعزام و تخلیه نیروها از مناطق عملیاتی را به‌طور کامل تحول داده‌اند. علاوه بر این، چندین دفعه ثابت کرده‌اند که به‌گفتن هواگردهای تهاجمی نیز کارآمد می باشند. طبق معمولً هنگامی افراد به یک هلیکوپتر «تهاجمی» می‌گویند، منظورشان این است که این هلیکوپتر توانایی دعوا به اهداف زمینی را دارد. برای دهه‌ها، این کار معمول بوده و هلیکوپترها به‌طور مداوم وسایل نقلیه و تجهیزات نظامی را نابود کرده‌اند.

با این حال، هلیکوپترها به تنهایی در آسمان وجود ندارند و بعضی اوقات جت‌های جنگنده دشمن هم در همین منطقه پرواز می‌کنند. تعداد بسیاری از هلیکوپترهای مدرن نظامی موشک‌های هوا به هوا همانند ایم-۹ سایدوایندر را حمل می‌کنند؛ اگرچه این موشک‌ها برای مقصد قرار دادن جت‌ها طراحی نشده‌اند. در واقع، موشک‌های هوا به هوا را برای دفاع در برابر هلیکوپترهای دیگر در نظر گرفته‌اند، چون مقصد قرار دادن یک جت جنگنده با شدت بالا با هلیکوپتری که نسبتاً کندتر حرکت می‌کند، بسیار دشوار است.

چرا جنگنده‌ها به سمت عقب موشک شلیک نمی‌کنند؟

هیچ مورد مستند و تأییدشده‌ای وجود ندارد که هلیکوپتری موشک‌های هوا به هوا را به سمت یک جت جنگنده شلیک و آن را ساقط کرده باشد. ادعاهایی مبنی بر وقوع این چنین اتفاقی در جنگ طویل ایران و عراق نقل شده، اما قبول این ادعاها دشوار است. با این حال، از نظر فنی، خلبانان هلیکوپتر توانایی انجام این کار را دارند و تمرین‌های گوناگون نشان داده‌ که این امکان وجود دارد.

یک تمرین در دهه ۱۹۷۰ نتایج شگفت‌انگیزی نشان داد

قبل از اغاز جنگ ایران و عراق در سال ۱۹۸۰، نیروی هوایی و ارتش ایالات متحده یک مانور مشترک برگزار کردند تا توانایی تئوریک هلیکوپتر در سرنگون کردن یک جت جنگنده را مورد آزمایش قرار دهند. این مانور با نام Joint Countering Attack Helicopter (J-CATCH) یکی از نخستین کوششها در این عرصه می بود. مانورهای قبل زیاد تر توانایی هلیکوپترها در مقابله با تانک‌ها را بازدید می‌کردند و علتتغییرات در دکترین ارتش شده بودند، اما منفعت گیری از هلیکوپترها علیه جت‌های جنگنده یک مفهوم تازه محسوب می‌شد.

J-CATCH بخشی از جواب آمریکا به معارفه هلیکوپتر Mil Mi-24 شوروی به حساب می اید که نشان‌دهنده رشد هلیکوپترهای شوروی می بود. این مانور در چند مرحله برگزار شد و در مرحله سوم، هلیکوپترها در برابر هواپیماهای جنگنده سریع‌السیر همانند F-4 Phantom II، A-7 Corsair II، A-10 Thunderbolt II و F-15 Eagle آزمایش شدند. در جریان این برنامه، هلیکوپترها با شدت و دقت بالا به هواپیماهای جنگنده دعوا کردند و موفق شدند نسبت پنج به یک را در سرنگونی هواپیماهای بال ثابت به دست آورند.

هلیکوپتر AH-1 Cobra به طور خاص توانایی بالایی در ساقط کردن هواپیماهای بال‌ثابت داشت، همان گونه که نیک لاپوس، خلبان اسبق Cobra در ارتش آمریکا، توضیح داده:

یک هلیکوپتر تهاجمی تجهیزو هدایت‌شده توسط یک خدمه آموزش‌دیده، می‌تواند اکثر هواپیماهای جنگنده را در نبرد هوایی تن‌به‌تن ناکامی دهد، یقیناً به شرطی که جنگنده با حماقت پایین آمده و بخواهد داخل نبرد بشود.

در تعداد بسیاری از برخوردها در مانور J-CATCH، خلبانان نیروی هوایی حتی تا هنگامی که زیاد دیر شده می بود فهمید «سقوط» خود نشدند. این مانور ثابت کرد که هلیکوپترها نه تنها قادر به ساقط کردن جت‌های جنگنده می باشند، بلکه در انجام این کار نیز زیاد ماهرند.

ادعاهای تأییدنشده مربوط به جنگ ایران و عراق

۵ جنگنده‌ گسترش یافتهای که نیروی هوایی عراق بعد از جنگ با ایران هم چنان در اختیار داشت

اگرچه هیچ مورد تاییدشده‌ای از هلیکوپتری که یک جت جنگنده را سرنگون کرده باشد وجود ندارد، اما داستان‌هایی درمورد پنج مورد از این اتفاقات در قرن بیستم نقل شده است. در کتاب تسلیحات پرنده دوران مدرن نوشته آنتونی جی. ویلیامز و امانوئل گاستین، آمده است که هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران (IRIAA) در جریان جنگ ایران و عراق سه فروند میگ-۲۱، یک فروند سوخو سو-۲۰ و یک فروند میگ-۲۳ را در درگیری‌های جداگانه سرنگون کرده است. مطابق حرف های ویلیامز و گاستین، همه این حملات توسط هلیکوپتر تهاجمی بل ای‌اچ-جی۱ سوپرکبرا انجام شده که عمدتاً توسط نیروی دریایی آمریکا منفعت گیری می‌شد.

این ادعاها می‌گوید که سرنگونی میگ-۲۳ یک پیروزی مشترک برای یک ای‌اچ-جی۱ و یک هواپیمای دیگر (که نوع آن اشکار نشده) بوده است. در هر مورد، سلاح به‌کار رفته برای سرنگونی جنگنده عراقی، توپ الکتریکی ۲۰ میلی‌متری M197 هلیکوپتر بوده است. این ادعا در برخی وب‌سایت‌ها و انجمن‌های غیررسمی دیگر نیز تکرار شده است. با این حال، هیچ قبول مستقیمی فراتر از همین کتاب وجود ندارد و منبع مستقیمی برای این اطلاعات ذکر نشده است.

چرا جنگنده‌های مدرن امروزی دیگر از ورودی هوای دماغه منفعت گیری نمی‌کنند؟

به همین علت، این ادعاها باید با تردید مورد بازدید قرار گیرند و دانست که هیچ گزارش تأییدشده‌ای از سرنگونی یک جت توسط هلیکوپتر در دست نیست. با این حال، از نظر تئوری هلیکوپترها با منفعت‌گیری از عنصر غافلگیری و شلیک دقیق موشک هوا به هوا یا منفعت گیری از توپ، قادر به انجام این چنین کاری می باشند. در نهایت، هلیکوپترها بیشترین کاربرد را در حملات زمینی دارند، با این حال در سرنگونی هلیکوپترهای دیگر نیز موفق عمل کرده‌اند.