اصول اولیه مدیتیشن برای کودکان + معارفه مدیتیشن برای کودکان نوپا تا نوجوان_سیاه پوش

اگر کودک دارید یا اگر با کودکان ارتباط دارید، به گمان زیادً به مدیتیشن برای کودکان هم فکر کرده‌اید. اگر این چنین دغدغه‌ای داشته باشید، به گمان زیادً برخی سؤالات مرتبط با مدیتیشن کودکان از ذهنتان می‌گذرد. برای مثالً این که آیا کودکان می‌توانند مدیتیشن انجام بدهند؟ آیا در این سن به مدیتیشن نیاز است؟ مدیتیشن چه مزایایی برای کودکان دارد؟ جواب همه این سؤالات را در این مقاله از «چطور» بخوانید.

به گمان زیادً جمله «عقل سالم در بدن سالم است» را شنیده‌اید. زیاد تر اوقات هنگامی که از این جمله منفعت گیری می‌بشود، مقصد از گفتن آن، پافشاری بر ورزش و مراقبت از جسم است. با این حال، نباید فراموش کنیم که مراقبت از ذهن، به اندازه مراقبت از بدن و جسم مهم است. به همین علت است که پیشنهاد می‌بشود مدیتیشن را از سنین پایین به کودکان بیاموزیم. آموزش مدیتیشن به کودکان، در کنار تشکیل روتین سالم خوابیدن و محدود کردن منفعت گیری از نمایشگرهای دیجیتال، روش یافتن اسایش ذهنی و مکانیزم‌های دفاعی سالم را به آن‌ها می‌آموزد.

با این حال، این که کودک نوپا، یا حتی کودک خردسال یا در سنین پیش‌دبستانی را به مدتیشن ترغیب یا مشغول کنیم، کار ساده‌ای نیست. چه باید کرد؟ چه در مقام والدین و چه در مقام معلم و مربی و تسهیلگر با کودکان ارتباط داشته باشیم، ملزوم است که در عرصه مدیتیشن برای کودکان آموزش ببینیم تا آن را برای بچه‌ها، ساده‌سازی کنیم. در این مقاله تصمیم داریم اصول اولیه، مزایا و نکاتی برای اغاز مدیتیشن نقل کنیم تا بخشی از سهم خود را در مسیر آگاهی و خبر‌رسانی به والدین و مربیان ایفا کرده باشیم.

مدیتیشن کودکان چیست؟

مدیتیشن یا مراقبه، نوعی تمرین ذهنی‌جسمانی است که با خود اسایش، خودآگاهی و ربط با درون به همراه می‌آورد. به‌حرف های «مرکز ملی پزشکی مکمل و جانشین» ایالات متحده آمریکا، مدیتیشن بر تعامل بین مغز، ذهن، جسم و حرکت تمرکز می‌کند. مقصد از این تعامل، کسب یک ذهنیت آرام و انرژی‌قسمت است.

مدیتیشن، انواع مختلفی دارد اما اکثر آن‌ها، چهار ویژگی مهم و مشترک دارند:

• محیط آرام
• موقعیت بدنی راحت (همانند نشسته، خوابیده یا در حال پیاده‌روی)
• دقت متمرکز
• نگرش باز

تعداد بسیاری از راه حلهای مدیتیشن، شبیه هم به نظر می‌رسند اما در واقع، مدیتیشن کودکان با بزرگسالان زیاد متفاوت است. یک تفاوت آشکار، زمان زمان انجام مراقبه است. طبیعی است که فرد بزرگسال، صبر و تحمل زیاد تر، توانایی درون‌نگری و تمرکز طویل‌تری دارد.

کودکان زیاد کم‌سن و سال، در ابتدا، فهمید نمی‌شوند که چرا باید مدیتیشن انجام بدهند. به همین علت، باید مدیتیشن را با روشی سرگرم‌کننده و دلنشین به آن‌ها معارفه کنیم که شامل منفعت گیری از اسباب‌بازی، داستان و تحرک باشد.

والدین هم بایستی کودکان را تشویق کنند تا مدیتیشن مشابه با ویژگی‌های شخصیتی خود را اشکار کنند. کودکان نیز همانند بزرگسالان، باید نوعی از مدیتیشن را برای خود انتخاب کنند که ربط بیشتری با آن برقرار می‌کنند و حتماً آن را در روتین روزانه زندگی خود قرار دهند.

مزایای مدیتیشن برای کودکان

یکی از مزایای آشکار مدیتیشن کودکان این است که محیط برای والدین آن‌ها، آرام و ساکت‌تر می‌بشود! اما مزایای این اسایش نیز فراتر از فکر است.

کنترل عواطف ناخواسته و ابراز هیجانات به روشای سالم و قابل‌قبول، مزیت زیاد مهم آموزش مدیتیشن به کودکان از سنین پایین است. توانایی‌های مقابله‌ای که کودکان از مدیتیشن فرا می‌گیرند، در همه عمر به پشتیبانی آن‌ها می‌آید. علاوه بر این، مدیتیشن مستمر، در بهبود موارد بسیاری به پشتیبانی کودکان می‌آید. برای نمونه:

• خواب
• دقت
• تنظیم هیجانات
• تمرکز
• نگه داری اطلاعات
• خلاقیت
• خلق و خو
• مدیریت استرس
• سلامت کلی

یکی از مشکلات کودکان، به‌خصوص در تابستان و زمان‌هایی که به مدرسه نمی‌روال، خواب آرام و به‌موقع است. مدیتیشن در این مورد می‌تواند پشتیبانی بسیاری به کودکان کند. در واقع، مدیتیشن تأخیر در به خواب رفتن را افت می‌دهد، زمان زمان خواب مستمر را افزایش می‌دهد و در نهایت، جهت بهبود کیفیت خواب می‌بشود.

مدیتیشن می‌تواند استرس حاضر در فضای خانواده را نیز افت دهد و روابط عاطفی بین اعضای خانواده را تحکیم کند. به همین علت، پیشنهاد می‌بشود که والدین هم هر روز، همراه با کودکان‌شان مدیتیشن کنند.

بهترین زمان آموزش مدیتیشن به کودکان

نحوه معارفه و شیوه انجام مدیتیشن به کودکان، تأثیر بسیاری بر شدت علاقه آن‌ها به مراقبه خواهد داشت. اگر در زمان اسایش بچه‌ها با آن‌ها مدیتیشن کنید، بهتر می‌توانند از این توانایی در زمان‌های سخت منفعت بگیرند.

برای این که مدیتیشن در زندگی کودکان جا باز کند، والدین باید برنامه‌ریزی درستی داشته باشند. می‌توان مدیتیشن را بخشی از روتین پیش از خواب یا بعد از بیداری در نظر گرفت. چرا که در این زمان‌ها، مسئولیت‌های والدی و کودک، کمترین چالش را بین آن‌ها تشکیل می‌کنند. کودکان ۳ یا ۴ساله می‌توانند تکنیک‌های تنفس آگاهانه را بیاموزند و تاثییر تنفس صحیح را در بدن‌شان مشاهده کنند.

برای آموزش مدیتیشن به نوجوانان، پیشنهاد می‌بشود که خودتان هم به آن‌ها بپیوندید اما این چنین می‌توانید فضایی تشکیل کنید تا خودشان به تنهایی در صبح یا شب، ۵ دقیقه مدیتیشن کنند. اگر تصمیم ندارید به آن‌ها ملحق شوید، فضای آرامی برایشان مهیا کنید تا در این محیط امن با درون خود ربط برقرار کنند. نوجوانان می‌توانند در این فضای امن، فرصتی برای کسب اسایش و تمرکز بر وجود افکار منفی روزانه خود اشکار کنند و این افکار را زیاد مسالمت‌آمیز، از ذهن‌شان بیرون کنند.

چطور به کودک نوپا و پیش دبستانی، مدیتیشن یاد دهیم؟

والدینی که کودک نوپا یا پیش‌دبستانی دارند، می‌توانند برای آموزش مدیتیشن به فرزندشان در خانه عمل کنند. کافی است که والدین، خودشان هم مدیتیشن کنند. کودکان نوپا و سنین پیش‌دبستانی، علاقه بسیاری به پیروی از کارهای والدین و مراقبان خود دارند. بعد تمرین مدیتیشن در وجود آن‌ها، می‌تواند آن را نوعی آیین خانوادگی کند. هر چه زیاد تر در انجام مدیتیشن استمرار داشته باشید، عادی‌سازی آن در روتین فرزندتان ساده‌تر خواهد می بود.

تنفس عمیق، راهی عالی برای اغاز مدیتیشن به همراه کودکان است. با مراعات چند مسئله می‌توانید تنفس آگاهانه را به بهترین نحو به کودکان آموزش دهید:

• پشتیبانی کنید تا کودک در موقعیت راحتی بنشیند: پوزیشن‌های یوگا همانند بچه کبری (baby cobra) یا نشستن چهار زانو، راه حلهای خوبی برای تمرین مدیتیشن کودکان می باشند.
• برقراری ربط با جسم را به آن‌ها بیاموزید: برای مثال، از آن‌ها بخواهید که به نحوه بالا و پایین رفتن شکم خود در زمان دم و بازدم دقت کنند.
• به فهمیدن کودک خود از مدیتیشن پشتیبانی کنید: در زمان مدیتیشن، از مزایای انجام تمرینات بگویید.

مطابق روش زیر، تنفس را به کودکان نوپا و پیش دبستانی آموزش دهید:

۱- فکر کنید بادکنک بزرگی دارید که می‌خواهید آن را باد کنید.

۲- آرام و عمیق، نفس را داخل بدهید تا بادکنک آرام آرام، بزرگ بشود.

۳- زیاد آرام، نفس را بیرون بدهید تا بادکنک نترکد.

۴- هنگامی غمگین هستید، بادکنک باد کنید.

برای داشته باشید که کودکان در هر صورت، کودک می باشند؛ حتی اگر مدیتیشن کنند! به‌عبارت دیگر، به‌راحتی بپذیرید که کودکان امکان پذیر در زمان آموزش مدیتیشن، بخندند یا شیطنت کنند. بعد به آن‌ها سخت نگیرید. تمرینات را سرگرم‌کننده برگزار کنید و صبر داشته باشید.

Headspace، یک اپلیکیشن کاربردی برای آموزش مدیتیشن به کودکان نوپا و پیش دبستانی است. بهترین ویژگی این برنامه، جلسات شخصی‌سازی‌شده برای سه گروه سنی کودکان است. هداسپیس برای کودکان زیر ۵ سال، ۶ الی ۸ سال و ۹ الی ۱۲ سال، جلسات متفاوت دارد.

چطور به کودک دبستانی، مدیتیشن یاد دهیم؟

تجسم هدایت‌شده، یکی از انواع مدیتیشن ساده است که به‌راحتی می‌تواند به روتین خواب کودکان دبستانی اضافه بشود (در این مورد، اپلیکیشن‌هایی همانند InsightTimer، متون از پیش ضبط‌شده‌ای برای مدیتیشن خانوادگی دارند.)

کودکان و نوجوانان دبستانی می‌توانند در زمان مدیتیشن، دست‌های خود را نیز به کار بگیرند. کافی است انگشت شست و انگشت حلقه را کنار هم نگه دارند. با گذر زمان، این حرکت لامسه‌ای، با ذهنیت آرام و متمرکز، عجین می‌بشود. هنگامی کودک حس پریشانی کند، می‌تواند انگشتان خود را به حالت حرف های‌شده درآورد تا به ذهنش یادآوری کند که اغاز به آرام‌شدن کند.

آموزش تکنیک‌های تنفس آگاهانه به این گروه سنی نیز پشتیبانی می‌کند تا پایه‌ای قوی برای مدیتیشن داشته باشند. بچه‌ها می‌توانند مدیتیشن را با ۵ دقیقه تعلق زمان، در ابتدا یا انتهای روز تمرین کنند. تمرینات تنفسی هم مقدمه مناسبی برای مدیتیشن در سطح عمیق‌تر می باشند.

مدیتیشن برای نوجوانان

با اهمیت ترین مسئله در مدیتیشن این است که به ذهن بیاموزید تا هیاهوی دنیای پر سر و صدا را نادیده بگیرد و بر درون جسم متمرکز بشود. تجسم هدایت‌شده برای نوجوانان نیز کار امد است و می‌تواند حواس پنج‌گانه آن‌ها را به کار گیرد.

این سفر ذهنی برای نوجوانان، چند مرحله دارد:

۱- مکانی امن را در نظر بگیرید.

۲- به محیط اطراف دقت کنید. چه بافت‌ها، رنگ‌ها و اشیایی در این فضا وجود دارند؟

۳- به حس خود نسبت به محیط دقت کنید. برای مثال، آیا نرمی بالش را حس می‌کنید یا شن سرد؟

۴- به بوها دقت کنید. آیا شیرینی حس می‌کنید، طعمی لذیذ یا آشنا؟

در زمان انجام مرحله های بالا، به خود اجازه دهید که به کارهای مانده خود نیز دقت کنید. چون طبیعتاً، یاد کارهایتان خواهید افتاد. به این حس، خوشامد بگویید، آن را بپذیرید و سپس اجازه دهید که با بازدم، از فضای امن شما خارج بشود.

بهتر است نوجوانان، انواع مدیتیشن‌های ذهن‌آگاهی را امتحان کنند تا تمرین مناسب خود را شناسایی کنند. برای مثال، اگر نوجوان شما به هنر علاقه دارد، مدیتیشن متمرکزی همانند رنگ‌آمیزی ماندالا را به آن‌ها معارفه کنید. اگر به ورزش علاقه دارد، با آن‌ها یوگا انجام دهید. در کل در انجام هر نوع مدیتیشن، آن‌ها را همراهی کنید.

مدیتیشن برای کودکان چه منفعت‌ای دارد؟

مدیتیشن، تمرینی ذهنی است که در هر سن و سال، به پشتیبانی آدمی می‌آید. کودکان پیش دبستانی تا نوجوان هم می‌توانند از مزایای متعدد مدیتیشن منفعت ببرند.

والدین و مراقبان کودک با فراهم کردن ابزارها و محیط مورد نیاز برای مدیتیشن و پیوستن به آن‌ها، می‌توانند به کودکان اولین لحظات کسب اسایش، رسیدن به خودآگاهی و ربط با ذهن و جسم خود را بیاموزند.

نظر شما درمورد مدیتیشن کودکان چیست؟ آیا به نظر شما، کودکان نیاز به مدیتیشن دارند یا بهتر است بگذاریم در دنیای کودکانه خود بمانند و در آینده به سراغ تمرینات ذهن‌آگاهی بروند؟ به‌اختصاصی اگر فرزندی دارید که دوران کودکی را سپری می‌کند یا اگر با کودکان ارتباط دارید، لطفاً نظرات و توانایی‌های احتمالی خود را با ما و دیگر خوانندگان «چطور» در بین بگذارید.

منبع: healthline