آیا مردمک بزرگ‌تر نشانه قوت تخیل زیاد تر است؟_سیاه پوش

یکی از جذابیت‌های خواندن کتاب یا شنیدن خاطرات تصورکردن توصیفات یا شنیده‌ها است. تصورکردن برای زیاد تر افراد راهی برای خلق ایده‌های تازه یا حل مسائل و مشکلات است. متأسفانه همه انسان‌ها این‌قدر خوش‌شانس نیستند و برخی‌ها توانایی فکر و خیال‌پردازی را ندارند. پژوهش درمورد این افراد و شناخت زیاد تر آنها، دانشمندان را با چالشی تازه روبه رو کرد؛ آیا مردمک بزرگ‌تر نشانه قوت تخیل زیاد تر است؟ اگر شما هم درمورد ربط اندازه مردمک چشم با قوت تخیل کنجکاوید، با ما همراه باشید. در این مقاله، پرده از راز این ربط شگفت‌انگیز برمی‌داریم!

عوامل مؤثر بر اندازه مردمک

مردمک چشم اندازه ثابتی ندارد. علت مهم تغییرات مردمک چشم، دیدن بهتر محیط اطراف است. در ادامه، برخی از عوامل مؤثر بر تحول اندازه مردمک چشم را بازدید می‌کنیم.

۱. مقدار نور

اگر به عکاسی با دوربین علاقه‌مند باشید، به گمان زیاد نام دیافراگم دوربین را شنیده‌اید. این قسمت از دوربین با باز و بسته‌شدن مشابه با نور محیط، شرایط بهتری را برای ثبت عکس باکیفیت فراهم می‌کند. این قابلیت دوربین‌ها از کارکرد مردمک چشم الهام گرفته شده است. نور محیط یکی از علل مهم تحول اندازه مردمک چشم به‌ حساب می‌آید. در روزهای بارانی، مکان‌های تاریک و هرجا که نور کمتر باشد، مردمک چشم بزرگ‌تر می‌بشود. به همین ترتیب در روزهای آفتابی و جاهای پرنور، مردمک‌ها کوچک‌تر و تنگ‌تر خواهد شد. تحول اندازه مردمک در برابر نوری که به شبکیه می‌رسد، جهت دیدن بهتر اجسام و محیط می‌بشود.

۲. محرک‌های شناختی

برخلاف آنچه زیاد تر افراد فکر می‌کنند، نور محیط تنها عامل مؤثر بر اندازه مردمک چشم نیست! رفتارهای شناختی هم سهمی در بزرگی و کوچکی مردمک چشم دارند. برای مثال برانگیختگی جنسی و محرک‌های احساسی از مواردی می باشند که مردمک چشم شما را تنگ یا گشاد می‌کنند و در علم زبان بدن، با دقت به اندازه مردمک چشم می‌توان تشخیص داد فرد تا چه حد صادق است.

یکی دیگر از مواردی که مردمک چشم‌ را بزرگ‌تر می‌کند، سروکارداشتن با اموری است که نیاز به دقت و تمرکز زیاد دارند. وقتی که برای فعالیتی همه تمرکزتان را به‌ کار می‌گیرید، سیستم عصبی غیرارادی سمپاتیک (Sympathetic nervous system) فعال و مردمک چشم‌ بزرگ‌تر می‌بشود. این ویژگی شگفت از زمان انسان‌های اولیه و در جریان تکامل انسان تشکیل شده است.

فکر کنید وقتی که اجداد اولیه ما در طول شب از حیوانات شکارچی یا افراد قبایل دیگر فرار می‌کردند، مکانیسم مبارزه علتگشادی مردمک چشم می‌شد. گشادی مردمک چشم جهت دید بهتر آنها و تشخیص به‌موقع شکارچی‌ها و زنده‌ماندن در موقعیت‌های خطرناک می‌شد.

۳. تخیل

پزشکان به افرادی که مشکل تصویرسازی ذهنی و تخیل ندارند، غیرآفانتاز (Non- Aphantasic) می‌گویند. افرادی که مبتلا به بیماری آفانتزیا (Aphantasia) می باشند، توان فکر و خیال‌پردازی ندارند، اما خلاقیت آنها هیچ مشکلی ندارد.

متخصصان مردمک‌شناسی دانشگاه پرینستون در سال ۲۰۲۱ روی شماری از افراد غیرآفانتاز آزمایش‌هایی انجام دادند. آنها بزرگی مردمک چشم شرکت‌کنندگان را زمان خواندن جملات ساده و جملات استعاری اندازه گرفتند.

برای مثال شرکت‌کنندگان در یک آزمایش چند ضرب‌المثل و چند جمله با آرایه‌های ادبی و در آزمایشی دیگر جملاتی ساده و فقط با معنایی یکسان را خواندند. آزمایش‌ اول طوری طراحی شده می بود که افراد خواه‌ناخواه معنی جملات را فکر می‌کردند، درحالی‌که در آزمایش دوم نیازی به پشتیبانی‌گرفتن از قوه تخیل برای فهمیدن معنی جملات نبوده است.

نتیجه این آزمایش ربط اندازه مردک چشم با قوت تخیل را اشکار کرد. مردمک شرکت‌کنندگان در آزمایش اول بزرگ‌تر از حالت عادی شده می بود. در آزمایش دوم، اندازه مردمک چشم افراد تحول محسوسی نکرد.

در سال ۲۰۲۲، محققان برای بازدید نظریه‌ ربط مردمک بزرگ‌تر با قوت تخیل آزمایش‌های بیشتری انجام دادند و اشکار شد حتی نوع تصویرسازی ذهنی هم در تحول اندازه مردمک چشم نقش دارد. اگر جملات استعاری فضایی روشن و پرنور را در ذهن شرکت‌کنندگان به‌ عکس بکشند، مردمک چشم‌ها زیاد تر از وقتی بزرگ‌ خواهد شد که فرد فضایی کم‌نور را فکر می‌کند!

قوت تخیل زیاد تر، مردمک بزرگ‌تر

دانشمندان دانشگاه نیو ساوت ولز (New South Wales) استرالیا تحقیقات بیشتری درمورد ربط بین قوت تخیل و مردمک چشم انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که شفافیت عکس ذهنی فرد با مقدار تحول اندازه مردمک ربط دارد. هرچه قوه تخیل فرد نیرومندتر باشد، زمان تجسم تصویری ذهنی مردمک‌هایش بزرگ‌تر خواهند شد.

این پژوهشگران برای اثبات نظریه‌شان آزمایشی را روی افراد آفانتاز و غیرآفانتاز انجام دادند. آنها عکس العمل مردمک هر فرد را زمان دیدن تصاویر گوناگون بازدید کردند. نگاه‌کردن به تصاویر روشن و نورانی علتتنگی مردمک و تصاویر تیره علتگشادی آن شد. مقصد مهم این آزمایش افزایش دقت اندازه‌گیری‌ها و نتیجه‌گیری بهتر می بود. در این مرحله از آزمایش، شرکت‌کنندگان آفانتاز و غیرآفانتاز امتیاز یکسانی کسب کردند.

در مرحله بعدی آزمایش، محققان از شرکت‌کنندگان خواستند اشیایی را فکر کنند که در زندگی واقعی‌شان دیده‌اند. افراد در طول آزمایش عینک‌هایی بر چشم داشتند که تغییرات مردمکشان را اندازه می‌گرفت. آنها باید آشکار‌بودن عکس ذهنی را خودشان برسی می‌کردند و به پژوهشگران گزارش می‌دادند.

همان طور که دانشمندان انتظار داشتند، افراد مبتلا به آفانتازی نتوانستند شفافیت تخیلشان را گزارش دهند. مردمک چشم آنها نیز در طول این آزمایش هیچ تحول محسوسی نکرد. افراد غیرآفانتاز که تصاویر ذهنی زیاد راحتی را گزارش کردند، در طول آزمایش تصویرسازی ذهنی مردمک‌های زیاد بزرگ‌تری داشتند.

منفعت تحقیق درمورد ربط بین قوت تخیل و مردمک چشم

احتمالا در نگاه اول بازدید ربط بین قوت تخیل و مردمک بزرگ‌تر بی‌منفعت‌ به‌ نظر برسد، اما اهمیت این کار را می‌توان از سخنان محققان این پژوهش دریافت. ربکا کیوگ، از پژوهشگران این آزمایش، می‌گوید: «نتایج این پژوهش بیانگر گستردگی ذهن انسان است که زیاد تر از چشم ما دور می‌ماند.» سنجش قوت تخیل از روی مردمک چشم به ما یادآوری می‌کند این که من چیزی را فکر می‌کنم و به‌ یاد می‌آورم، به این معنی نیست که همه می‌توانند این کار را انجام بدهند.

جوئل پیرسون، از دانشمندان دانشگاه نیو ساوت ولز، با تکیه بر نتایج این پژوهش اکنون در حال طراحی روشی آنلاین برای اندازه‌گیری درجه‌های گوناگون تصویرسازی ذهنی و تشخیص آفانتزی است. این مقیاس‌بندی برای بهبود زندگی افراد آفانتاز سودمند خواهد می بود.

اندازه‌گیری درجه‌های گوناگون تصویرسازی ذهنی با سنجش تغییرات بزرگی مردمک به ما فهمیدن بهتری از تخیل انسان، این قوت جادویی، می‌دهد. احتمالا هم این آزمایش‌ها به سوال همیشگی دانشمندان جواب دهند که چرا افراد آفانتاز توانایی تخیل ندارند اما می‌توانند خلاق باشند. افراد مبتلا به آفانتزیا بدون نیاز به فکر چیزی، از خلاقیتشان پشتیبانی می‌گیرند و این حقیقت مقداری گیج‌کننده است. دانشمندان تصمیم دارند در پژوهش‌هایی مکانیسم‌های منفعت گیری از خلاقیت را کشف و ربط آن با بزرگی مردمک چشم را بازدید کنند.

جواب به برخی سوال‌های رایج درمورد رابطه مردمک بزرگ‌تر و تخیل نیرومندتر

اندازه مردمک چه ارتباطی با قوه تخیل دارد؟

مطالعات نشان خواهند داد که هنگامی چیزی را به طور آشکار فکر می‌کنیم، مردمک‌های ما بزرگ‌تر خواهد شد. این بدان معناست که فردی با تخیل قوی امکان پذیر در طول فعالیت‌های خلاقانه مردمک‌های بزرگ‌تری داشته باشد.

آیا می‌توان با نگاه کردن به اندازه مردمک، مقدار قوت قوه تخیل را سنجید؟

با این که تحول اندازه مردمک می‌تواند نشانی از مقدار تصاویر ذهنی و قوه تخیل ما باشد، اما رابطه مستقیم و قطعی با مقدار تخیل ندارد. این یکی از شاخص‌هایی است که محققان برای مطالعه فرآیندهای شناختی ذهن انسان منفعت گیری می‌کنند.

آیا داشتن مردمک‌های بزرگ‌تر به معنی باهوش‌تر بودن است؟

به طور کلی اندازه بزرگ‌تر مردمک در حالت عادی با نمرات بالاتر در آزمون‌های شناختی مرتبط بوده است. به این علت، مردمک‌های بزرگ‌تر می‌توانند با توانمندیهای بهتر در دقت، حافظه و استدلال مرتبط باشند. با این حال این رابطه نیز یک سویه و قطعی نیست.

آیا مردمک همه انسان‌ها نشانه‌های از قوه تخیل فرد را به همراه دارد؟

مردمک اکثر افراد زمان فکر و عکس سازی ذهنی تحول اندازه می‌دهد. با این حال، افرادی که مبتلا به آفانتازیا می باشند امکان پذیر تغییرات شبیهی نداشته باشند.

آیا برای این اطلاعات کاربرد عملی هم وجود دارد؟

بله. فهمیدن اندازه مردمک در رابطه با ماموریت های شناختی می‌تواند در محیط‌های آموزشی، برسی‌های روانشناختی و حتی در طراحی توانایی کاربری سودمند باشد. اما اگر جستوجو کاربرد روزمره هستید، احتمالا جواب تا حدی بسیاری منفی باشد.

برای داشته باشید، این سوالات متداول بر پایه تحقیقات و یافته‌های جاری در علوم شناختی است و نباید به گفتن پیشنهاد پزشکی در نظر گرفته بشود.

خلاصه کلام

با دقت به آنچه خواندید، می‌توان به این نتیجه رسید که مردمک بزرگ‌تر نشانه قوت تخیل زیاد تر است! یقیناً اگر این قیاس را در شرایطی با نور ثابت و بدون محرک‌های شناختی انجام دهیم. هرچه این تصویرسازی‌ها آشکار‌تر باشند، مردمک هم بزرگ‌تر می‌بشود. شما چه نظری دارید؟ به‌نظر شما هم ارتباطی بین اندازه مردمک چشم و قوت تخیل وجود دارد؟