علت و درمان صدای مفاصل + تمرینات ورزشی سودمند

کریپتاسیون (crepitus) صدای ترق یا ترکیدن غیرطبیعی در هر مفصلی همانند بند انگشت، زانو یا حتی صدای نامتعارف در ریه‌ها است. این صدا امکان پذیر ضعیف یا آن‌قدر‌ قوی باشد که به گوش برسد. صدای مفاصل امکان پذیر بعضی اوقات ازردهکننده یا دردناک باشد. صدا دادن مفصل نوعی بیماری نیست، اما پزشک تلاش می‌کند با دقت به آن مشکل‌ مهم را اشکار کند. در این مقاله، درمورد صدای مفاصل و علل تشکیل آن در مفاصل و ریه زیاد تر توضیح می‌دهیم. این چنین راه حلهای تشخیص و درمان صدای مفاصل را گفتن می‌کنیم. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

علت صدای مفاصل

صدا دادن مفاصل امکان پذیر در هر سنی اتفاق بیفتد، اما طبق معمول با افزایش سن گمان بروزش زیاد تر می‌بشود. طبق معمول صدا دادن مفصل با صدمه مفصل در ربط است. امکان پذیر این قضیه ناشی از اختلالات مفصلی یا کاملا جدا گانه از آن باشد. صدای مفاصل در برخی مفاصل زیاد تر است، از جمله:

• زانو؛
• بند انگشتان؛
• شانه؛
• مفصل ران؛
• گردن.

یقیناً صدا دادن مفاصل لزوما نشانه مشکل نیست. برای مثال ترکیدن بند انگشتان یا پشت شکلی از کریپتاسیون است که به‌علت حباب‌های کوچک گاز نیتروژن در مفصل تشکیل می‌بشود؛ این حباب‌ها با حرکت شدید یک دفعه می‌ترکند. در کل وقتی صدای مفاصل مشکل محسوب می‌بشود که ترکیدن قضیه‌ای پیش‌رونده باشد و با گذشت زمان ادامه یابد و بدتر بشود. این چنین اگر علائم فرد دیگر مبنی بر صدمه، عفونت یا جراحت مفصل دارید، باید صدای مفاصل را درمان کنید.

۱. صدمه مفصل

صدای مفاصل احتمالا ناشی از سایش سطوح ناهموار دو مفصل روی هم باشد که جهت می‌بشود غضروف و استخوان به هم ساییده شوند. طبق معمول علامت صدمه مفصلی پیشرفته درد است. این چنین امکان پذیر این درد به‌علت سختی یا له‌شدن اعصاب در فضای مفصلی باریک‌شده باشد. در این مرحله مفصل علائم صدمه را مشخص می کند، از جمله:

• ورم؛
• قرمزی؛
• محدودیت حرکتی؛
• ناهنجاری مفصل؛

استئوآرتروز (التهاب استخوان) علت شایع این نوع صدمه مفصلی است، هرچند گمان دارد صدای مفاصل ناشی از انواع دیگر آرتریت هم باشد از جمله:

• آرتریت روماتوئید؛
• آرتریت پسوریاتیک؛
• نقرس؛
• آرتریت ناشناخته جوانان.

هر نوع مفصلی امکان پذیر دچار بشود، اما علائم در زانو، دست‌ها، پا، پایین کمر، مفصل ران و شانه‌ها شایع‌تر است.

۲. التهاب یا جراحت مفصل

هر قضیه‌ای که جهت التهاب و جراحت ساختارهای اطراف مفصل بشود، امکان پذیر عرصه‌ساز صدای مفاصل بشود. این اختلالات طبق معمول درد و محدودیت حرکت را در پی دارند.

۱. بورسیت (bursitis)

التهاب کیسه‌های پر از مایع اطراف مفصل به‌نام بورسا است. این حالت امکان پذیر به‌علت عفونت، اختلال خودایمنی، صدمه یا صدمات مکرر تشکیل بشود. وقتی که سطح داخلی بورسای التهاب به هم سابیده می‌بشود، مفاصل صدا خواهند داد. این صدای ترکیدن اگر به‌علت بورسیت باشد، طبق معمول با درد همراه است.

۲. تنوسینوویت (tenosynovitis)

این ساختارهای التهاب در پوشش غلاف تاندونی به‌نام تنوسینوویوم تشکیل خواهد شد که تاندون مفصل را می‌پوشاند. صدای مفاصل وقتی تشکیل می‌بشود که تاندون درون غلاف التهاب می‌لغزد.

۳. اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)

این اختلالات با درد و دیگر علائم مربوط به مشکل در مفصل بین فک و پایه جمجمه ابراز می‌کنند. افراد مبتلا به این نوع آرتریت بعضی اوقات با حرکت‌دادن فک صدای مفاصل را می‌شنوند. فرد دچار این اختلالات امکان پذیر با بازکردن دهان صدای کلیک یا حس ترکیدن را تشکیل کند.

۴. اسکلرودرما

نوعی اختلال نادر است که جهت سختی و سفتی پوست و بافت همبند می‌بشود. این بیماری امکان پذیر با صدا و حس جیرجیر بلند در زمان سایش عضلات و تاندون‌ها به بافت التهاب یا سخت‌شده تشکیل بشود.

۵. پارگی روتاتور کاف

این جراحت دردناک بر عضلات و تاندون اطراف مفصل شانه تاثییر می‌گذارد. همان گونه که پارگی بهبود می‌یابد، با حرکت شانه صدای مفاصل تشکیل می‌بشود.

۶. مجموعه فیبر و غضروف مثلثی (TFCC)

این حالت بر غضروف و تاندون‌های مچ دست تاثییر می‌گذارد. جراحت این ناحیه امکان پذیر جهت درد و صدای کلیک زمان حرکت مچ بشود.

۷. منیسک جانبی دیسکوئید

منیسک بدشکل وقتی تشکیل می‌بشود که این تاندون‌ها در زانو به‌جای شکل سی (C) طبیعی، شکل دیسک اشکار می‌کنند. این قضیه امکان پذیر جهت صدای ترکیدن در زانو بشود. خوشبختانه تعداد بسیاری از موارد منیسک جانبی دیسکوئید مشکل فرد دیگر ندارند و نیازی به درمانشان نیست.

۸. سندرم درد پاتلوفمورال (PFPS)

این عارضه که زانوی دونده هم نامیده می‌بشود، وقتی تشکیل می‌بشود که غضروف زیر کاسه زانو صدمه دیده باشد. این غضروف سخت‌شده زمان حرکت زانو صدای مفاصل را تشکیل می‌کند.

علت کریپتاسیون ریه

زیاد تر افراد فکر می‌کنند که کریپتاسیون فقط برای مفصل است، اما می‌توان از این واژه برای توصیف صدای ترقه یا خس‌خس در ریه هم منفعت گیری کرد. کریپتاسیون ریه وقتی تشکیل می‌بشود که کیسه‌های هوایی کلاپس‌شده یا پر از مایع در زمان نفس‌کشیدن یک دفعه باز شوند. زیاد تر این صداها نشانه وجود بافت زخم یا مایع اضافی در ریه‌اند.

بیماری‌های مختلفی جهت خس‌خس خواهد شد، از جمله:

• ادم ریه: وجود مایع در ریه هم نامیده می‌بشود و طبق معمول با نارسایی احتقانی قلب در ربط است.
• ذات‌الریه: این عفونت در ریه تشکیل و جهت می‌بشود که ریه پر از مایع بشود و امکان پذیر ناشی از باکتری یا ویروس باشد.
• برونشیت: التهاب لوله‌های هوایی است و به‌علت عفونت یا انسداد مزمن ریه تشکیل می‌بشود.
• بیماری‌های بینابینی ریه: بیماری‌هایی می باشند که بر اطراف کیسه‌های آلوئولی ریه تاثییر می‌گذارند.

زمان مراجعه به پزشک

صدای مفاصل به‌‌خودی‌خود ضرری ندارد. اگر بند انگشتان، گردن و پشت‌تان صدا می‌دهد و درد ندارید، به گمان زیاد جای نگرانی نیست. بااین‌حال اگر صدای ترکیدن، ساییده‌شدن یا ترق آن همراه با درد است، باید برای معاینه‌شدن به پزشک مراجعه کنید. این چنین اگر کریپتاسیون ریه یا مشکل تنفسی دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص کریپتاسیون

فرایند تشخیص علت کریپتاسیون با دقت به بافت تولیدکننده صدا، شدت و علائم جانبی آن متفاوت است.

۱. تشخیص اختلالات مفصل

در برخی موارد، حس ترکیدن مفصل امکان پذیر زیاد آزاردهنده باشد. بااین‌حال احتمالا بازدید اساسی یا درمان ملزوم نباشد. اگر درد، التهاب یا محدودیت حرکت وجود دارد، امکان پذیر پزشک آزمایش‌هایی برای تشخیص علت تجویز کند از جمله:

• تصویربرداری: تصویربرداری تشخیص یا قبول صدمه استخوان یا مفصل را راحت‌تر می‌کند. این آزمایش شامل پرتوی ایکس، سونوگرافی و سی.تی اسکن است که تصاویر سه‌بعدی برای دیدن مفصل فراهم می‌کند. ام.آر.آی (MRI) جزئیات بهتری از صدمه بافت نرم تهیه می‌کند.
• آزمایش خون: امکان پذیر پزشک برای بازدید عفونت و التهاب آزمایش خون تجویز کند. برای مثال ۸۰درصد افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید در جریان خون خود نشانگری به‌نام عامل روماتوئید یا آر.اف (RF) دارند.
• آزمایش آنتی‌بادی: آزمایش آنتی‌بادی برای قبول آرتریت روماتوئید و دیگر اختلالات خودایمنی انجام می‌بشود. این عارضه وقتی ابراز می‌کند که سیستم ایمنی به‌نادرست به سلول‌ها و بافت‌های سالم دعوا می‌کند. این آزمایش اشکار می‌کند بدن پروتئین‌های خاصی همانند آنتی‌بادی آنتی‌نوکلئار را تشکیل می‌کند که نشانه اختلال یا علت عرصه‌ای است.
• آرتروسنتز: با یک سوزن مایع از فضای مفصلی برداشته می‌بشود. این مایع به آزمایشگاه ارسال و با میکروسکوپ بازدید می‌بشود تا هر نوع ناهنجاری یا سلول‌های عامل عفونت یا التهاب در مایع بازدید بشود.

۲. تشخیص اختلالات ریه

کریپتاسیون ریه هیچ‌زمان طبیعی نیست و باید علت آن تشخیص داده بشود. به همین علت پزشک با دقت به علائم و سابقه پزشکی شما آزمایش تجویز می‌کند. در تعداد بسیاری از موارد، این آزمایش‌ها شامل عکس‌برداری پرتوی ایکس یا تصویربرداری‌های دیگر برای مشاهده ریه یا آزمایش خون برای تشخیص عفونت است. این چنین امکان پذیر شامل پالس‌اکسیمتری و آزمایش کارکرد قلب هم باشد.

• پالس اکسیمتری: این روش برای بازدید مقدار اکسیژن خون منفعت گیری می‌بشود و طبق معمول با یک پروب ساده یا یک گیره روی انگشت کار می‌کند. مقدار کم اکسیژن امکان پذیر جهت خس‌خس یا کریپتاسیون در ریه بشود. این چنین می‌تواند با نارسایی قلبی، ذات‌الریه یا بیماری‌های دیگر مرتبط باشد.
• الکتروکاردیوگرام: الکتروکاردیوگرام یا اکوکاردیوگرام برای بازدید بی‌نظمی‌های قلب منفعت گیری می‌بشود. در الکتروکاردیوگرام نظم قلب و فعالیت الکتریکی آن اشکار می‌بشود و اکوکاردیوگرام نوعی عکس سونوگرافی است که نحوه کار عضله قلبی را مشخص می کند.

درمان کریپتاسیون

درمان کریپتاسیون با دقت به تشخیص عامل ایجادکننده صدا انجام می‌بشود. به همین علت تعداد بسیاری روش درمانی برای این عارضه وجود دارند. در برخی موارد، همانند التهاب خفیف مفصل، مداخلات پایه‌ای ملزوم است. در دیگر موارد برای درمان بیماری‌های قلبی یا ریوی جدی امکان پذیر به جراحی پیچیده نیاز باشد.

۱. درمان صدای مفاصل

درمان صدای مفاصل شامل موارد مختلفی است، از جمله:

• منفعت گیری از یخ: در صدمه حاد امکان پذیر گذاشتن مستقیم یخ روی محل دچار سودمند باشد. این کار جهت افت التهاب می‌بشود که یکی از علل صدای مفاصل است.
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: این داروها برای افت التهاب و درد خفیف تا متوسط منفعت گیری خواهد شد.
• تزریق استروئید: مفاصل شدیدا التهاب امکان پذیر برای افت التهاب نیازمند تزریق مستقیم استروئید به درون مفصل باشند.
• آنتی‌بیوتک‌ها: عامل التهاب مفصل طبق معمول عفونت باکتریایی است که طبق معمول با مصرف مختصر‌زمان آنتی‌بیوتیک درمان می‌بشود.
• سرکوب سیستم ایمنی: برخی داروهای فعالیت زیاد سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند و برای درمان التهاب ناشی‌ از بیماری‌های خودایمنی منفعت گیری خواهد شد.
• جراحی آرتروسکوپی: درمان صدمه‌های شدید همانند پارگی تاندون، رباط یا غضروف امکان پذیر نیازمند جراحی آرتروسکوپی باشد. این جراحی مقداری تهاجمی است و برای انجام آن سوراخ‌های کوچکی تشکیل خواهد شد.
• جراحی معاوضه مفصل: اگر حرکت یا زندگی شما به‌شدت مختل شده باشد، برای شما جراحی معاوضه مفصل در نظر گرفته می‌بشود. بعد از این جراحی، باید توانبخشی و فیزیوتراپی انجام دهید.

۲. درمان کریپتاسیون ریه

درمان کریپتاسیون ریه با دقت به علت عرصه‌ای آن و مزمن یا ناگهانی‌بودن آن متفاوت است. طبق معمول پزشک ذات‌الریه و برونشیت باکتریایی را با آنتی‌بیوتیک درمان می‌کند و عفونت‌های ویروسی با داروهای ضدویروس درمان خواهد شد، اما باید مدتی استراحت کنید و مایعات زیاد بنوشید.

درمان و مهار بیماری‌های مزمن طبق معمول نیازمند تحول سبک زندگی است، از جمله:

• ترک سیگار؛
• ورزش؛
• دوری از محرک‌های حاضر در هوا.

بیماری‌هایی همانند انسداد مزمن ریه طبق معمول به داروهای حاوی کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا استنشاقی و برونکودیلاتورها نیاز دارند. توانبخشی ریه و اکسیژن‌درمانی امکان پذیر جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد و کیفیت زندگی فرد را نگه داری کند.

کریپتاسیون مربوط به تجمع مایع ناشی از ادم ریه برای جلوگیری از نارسایی قلبی، به درمان تهاجمی نیاز دارد. این درمان می‌تواند شامل مصرف طویل‌زمان دارو یا جراحی بای‌بعد باشد. این چنین احتمالا جراحی گزینه‌ای برای افراد مبتلا به بیماری ریوی گسترش یافتهای باشد که دیگر درمان‌ها برایش مؤثر نبوده‌اند. برای افرادی که ریه آنها کارکردی ندارد، می‌توان از پیوند ریه منفعت گیری کرد.

مهار کریپتاسیون

داشتن فعالیت فیزیکی و گرم‌کردن قبل از تمرین می‌تواند از مفاصل شما حفاظت کند. اگر صدا دادن مفاصل زمان ورزش اتفاق بیفتد، نباید ورزش را متوقف کنید، اما باید شکل آن را تحول دهید از جمله:

• برای دویدن تپه و دره را انتخاب نکنید و در مسیری بدون شیب بدوید؛
• زمان دوچرخه‌سواری سختی روی پدال را کم کنید؛
• در زمان وزنه‌برداری روی ماهیچه‌های چهارسر زانو و همسترینگ تمرکز کنید و وزنه‌های سبک بردارید و زیاد تر تکرار کنید؛
• همیشه به بدنتان گوش کنید و اگر درد دارید، ورزش را متوقف کنید.

چند تمرین برای تحکیم عضلات چهار سر ران (عضلات جلوی ران) وجود دارند. چهار سر ران نیرومندتر بار روی مفاصل کشکک‌ ران را افت می‌دهد و گمان ازبین‌رفتن غضروف را کم می‌کند. بااین‌حال افرادی که دلواپس زانوهایشان می باشند، باید قبل از انجام تمرین با پزشک مشورت کنند.

راه حلهای فرد دیگر هم برای محافظت از زانو وجو دارند، از جمله:

تمرینات ورزشی

۱. تمرین اول

• به پشت روی زمین دراز بکشید.
• در حالی که کف پایتان روی زمین است، هر دو زانویتان را خم کنید.
• لگنتان را بلند کنید و ۱۰ تا ۳۰ ثانیه صبر کنید.

۲. تمرین دوم

• به پشت روی زمین دراز بکشید.
• زانوهایتان را خم کنید و پاهایتان را به‌اندازه عرض لگن از هم باز کنید. دستانتان را ضربدری روی قفسه سینه قرار دهید.
• در حالی که کمرتان روی زمین است و عضلات شکتان را منقبض کرده‌اید، بالاتنه خود را بلند کنید.
• این تمرین را هر روز ۳ ست ۸ تا ۱۲تایی انجام دهید.

۳. تمرین سوم

• پلانک کامل: روی شکم دراز بکشید، کف پا را روی زمین قرار دهید، بدنتان را از زمین بلند کنید و درحالی که شکم و باسنتان را منقبض کرده‌اید، ۱ دقیقه صبر کنید.
• پلانک آرنج: در حالت پلانک کامل، آرنجتان را روی زمین بگذارید طوری که بالاتنه شما موازی زمین باشد. در حالی که بدنتان را منقبض کرده‌اید، ۳۰ ثانیه صبر کنید.
• پلانک پای بلندشده: یک پایتان را صاف نگه دارید و فرد دیگر را بلند کنید و ۳۰ ثانیه صبر کنید. سپس پاهایتان را جابه‌جا کنید.
• پلانک پهلو: به پهلو دراز بکشید طوری که پاهایتان کشیده و آرنجتان روی زمین باشد. در حالی که دست دیگرتان را پشت‌سرتان قرار داده‌اید، بدنتان را از زمین بلند کنید. ۳۰ ثانیه مکث کنید و سپس حرکت را با پهلوی دیگرتان انجام دهید.

نکاتی برای تحکیم استخوان

• از رژیم غذایی سالم حاوی ۵ گروه غذایی منفعت گیری کنید. از غذاهایی همانند گوشت، ماهی، شیر، تخم‌مرغ و بادام درختی که سرشار از ویتامین، کلسیم، منیزیم و فسفر است منفعت گیری کنید.
• از تمریتان تحکیم عضلات منفعت گیری کنید؛
• مرتب حالت بدنی‌تان را بازدید کنید.

شما بگویید

شما چه مقدار با صدای مفاصل و ریه آشنایی دارید؟‌ آیا تابه‌حال صدای مفاصل را شنیده‌اید یا برای درمان صدای مفاصل کاری کرده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید توانایی و نظرتان را در تکه ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این نوشته را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.