آمفیزم چیست؟ همه‌چیز از علت تا درمان

آمفیزم نوعی بیماری است که به ۲ نوع ریوی و زیر جلدی تقسیم می‌بشود. هرکدام از این بیماری‌ها علت، علائم و راه حلهای تشخیص و درمان متغیری دارند. برای کسب اطلاعات زیاد تر درمورد انواع آمفیزم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

آمفیزم چیست؟

۱. آمفیزم ریه

آمفیزم ریه نوعی بیماری ریوی است که به‌علت صدمه‌دیدن دیواره‌های آلوئول ریه تشکیل می‌بشود. آلوئول‌ها کیسه‌های هوایی کوچک با دیواره‌های نازک و شکننده‌اند که به‌صورت خوشه‌هایی در انتهای لوله‌های هوایی درون ریه قرار دارند. ریه طبیعی نزدیک به ۳۰۰میلیون آلوئول دارد. در زمان دم، هوا از طریق لوله‌های هوایی داخل آلوئول‌ها می‌بشود و به‌محض ورود هوا، آلوئول بزرگ می‌بشود، اکسیژن را جدا و به جریان خون منتقل می‌کند. در زمان بازدم، آلوئول جمع می‌بشود و دی‌اکسید‌کربن را از بدن خارج می‌کند.

فکر کنید ریه شما همانند پلاستیک بسته‌بندی حباب‌دار است. آلوئول‌ها همانند هرکدام از حباب‌های این پلاستیک‌اند. در حالت آمفیزم، آلوئول یک دفعه می‌ترکد. به این علت به‌جای یک پلاستیک با حباب‌های کوچک، یک پاکت پر از هوا خواهید داشت. این صدمه جهت می‌بشود که سطح کلی ریه شما کوچک بشود و به‌سختی هوای تازه را به داخل و بیرون ریه منتقل کنید. به همین علت جهت مشکل تنفسی و تنگی نفس می‌بشود. پیشرفت بیماری جهت به‌دام‌افتادن هوا درون ریه می‌بشود. اگر هوای بسیاری درون ریه به دام بیفتد، قفسه سینه شما ظاهری پر و بشکه‌ای‌شکل اشکار می‌کند و اکسیژن کمتری داخل جریان خون می‌بشود.

آمفیزم مسری نیست و فرد مبتلا به آمفیزم نمی‌تواند آن را به فرد دیگر منتقل کند.

تفاوت آمفیزم ریه و انسداد مزمن ریه

انسداد مزمن ریه (COPD) واژه‌ای است که طیف وسیعی از بیماری‌های پیش‌رونده ریه از جمله آمفیزم و برونشیت مزمن را شامل می‌بشود. این چنین بعضی اوقات افراد مبتلا به انسداد مزمن ریه به بیماری آسم مبتلا می باشند.

تفاوت آمفیزم ریه و برونشیت مزمن

آمفیزم و برونشیت مزمن دو نوع انسداد مزمن ریه می باشند. تعداد بسیاری از افراد هم‌زمان، هر دو بیماری‌ را دارند. آمفیزم نوعی بیماری ریه است که به آلوئول‌های ریه صدمه می‌زند و علامت اولیه آن تنگی نفس است. برونشیت مزمن نوعی بیماری ریه است که مژک‌های مسیر هوایی را تخریب می‌کند. این مژک‌ها میکروب‌ها و عوامل خارجی را از مسیر هوایی خارج می‌کنند. علامت اولیه برونشیت مزمن سرفه مرطوبی است که مخاط بی‌رنگ (زرد، سبز یا زردخاکستری) غلیظ خارج می‌کند.

۲. آمفیزم زیر جلدی

آمفیزم زیر جلدی یا زیرپوستی نوعی بیماری نادر است که در آن هوا زیر پوست، به‌خصوص درونی‌ترین لایه پوست به‌نام لایه زیرجلدی، به دام می‌افتد. این بیماری طبق معمول خود‌به‌خود از بین می‌رود، بااین‌حال بعضی اوقات جهت صدمه و بیماری جدی می‌بشود و به مداخلات پزشکی نیاز دارد.

آمفیزم زیر جلدی اسامی فرد دیگر هم دارد، از جمله:

• کریپتوس (صدای مفصل)؛
• کریپتوس زیرجلدی؛
• هوای زیرجلدی؛
• آمفیزم بافتی.

علت آمفیزم

۱. علت آمفیزم ریه

آمفیزم ریه طبق معمول سپس از سال‌ها سیگار کشیدن اتفاق می‌افتد. دود سیگار بافت ریه را تخریب می‌کند، امکان پذیر مسیر هوایی را تحریک کند و جهت التهاب و صدمه مژک‌های ریه بشود. مژک‌های تحریک‌شده و صدمه‌دیده جهت ورم مسیر هوایی خواهد شد، مخاط تشکیل می‌کنند و پاکسازی مسیر هوایی با مشکل روبه رو می‌بشود. همه این عوامل امکان پذیر جهت تنگی‌نفس شوند. بااین‌حال آمفیزم می‌تواند دلایل فرد دیگر هم داشته باشد، از جمله:

• مصرف ماری جوآنا؛
• منفعت گیری از سیگار الکترونیک؛
• گرد و غبار؛
• عوامل شیمیایی؛
• آلودگی هوا در منزل و محل کار؛
• عوامل ژنتیکی همانند افتآلفا-۱ آنتی‌تریپسین؛
• آسم؛
• عفونت‌های تنفسی.

۲. علت آمفیزم زیر جلدی

آمفیزم زیر جلدی علل مختلفی دارد، از جمله:

• جراحت هر بخشی از بدن به‌خصوص قفسه سینه، سینوس‌ها و استخوان‌های صورت؛
• پنوموتوراکس؛
• عفونت با باکتری‌های نکروز‌کننده که بافت پوست را می‌کشند و گمان فساد یا قانقاریا را افزایش خواهند داد؛
• صدمه ناشی‌ از جراحی؛
• جراحی لاپاراسکوپی؛
• باروتروما (صدمه ناشی‌ از تحول ارتفاع)؛
• صدمه اتفاقی به نای طی انکوباسیون؛
• مشکلات ونتیلاتور؛
• صدمه مری؛
• سوراخ‌شدن مری یا روده؛
• تهویه کیسه‌ای طی احیای قلبی‌ریوی.

در موارد نادر، آمفیزم زیر جلدی علت خاصی ندارد که آمفیزم خودبه‌خودی نامیده می‌بشود. این بیماری در مردان شایع‌تر از زنان است.

مرحله های آمفیزم ریه

آمفیزم یکی از دلایل انسداد مزمن ریوی است، اما همه افراد مبتلا به آمفیزم دچار انسداد مزمن ریه نیستند. بااین‌حال، پزشکان از مرحله های انسداد مزمن ریه برای توصیف راحت‌تر آمفیزم ریوی منفعت گیری می‌کنند، از جمله:

• مرحله ۱: خفیف‌ترین نوع آمفیزم است. ریه‌ها حداقل ۸۰درصدِ ریه سالم فردی با سن و قد و جنس شبیه کار می‌کنند.
• مرحله ۲: آمفیزم متوسط است. ریه‌ها ۵۰ تا ۷۹درصد ریه سالم فردی با سن و قد و جنس شبیه کار می‌کنند.
• مرحله ۳: آمفیزم شدید است. ریه‌ها ۳۰ تا ۴۹درصد ریه سالم فردی با سن و قد و جنس شبیه کار می‌کنند.
• مرحله ۴: آمفیزم زیاد شدید است. ریه‌ها کمتر از ۳۰درصد ریه سالم فردی با سن و قد و جنس شبیه کار می‌کنند.

چه افرادی در معرض ابتلا به آمفیزم ریه می باشند؟

آمفیزم طبق معمول مردان ۵۰ تا ۷۰ساله را دچار می‌کند. بااین‌حال امکان پذیر زنان را هم دچار کند و در افرادی با ۴۰ سال سن هم تشخیص داده شده است. زیاد تر از ۳میلیون نفر در آمریکا مبتلا به آمفیزم می باشند.

طول عمر افراد مبتلا به آمفیزم ریه

طول عمر افراد مبتلا به آمفیزم با دقت به سن و مرحله بیماری متفاوت است. عواملی همانند کشیدن سیگار در قبل، سیگاری‌بودن اکنون یا سیگاری‌نبودن امکان پذیر بر طول عمر فرد تاثییر بگذارند. در پژوهشی ربط بین مرحله بیماری، سیگاری‌بودن و افت عمر در افراد مبتلا به آمفیزم بازدید شد که نتایج آن را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

علائم آمفیزم

۱. علائم آمفیزم ریه

زیاد تر افراد تا وقتی که بیماری حداقل ۵۰درصد از بافت ریه را تحریک نکند، فهمید بیماری نمی‌شوند. سپس علائم اولیه همانند تنگی‌نفس تدریجی و خستگی ظاهر خواهد شد. آمفیزم علائم فرد دیگر هم دارد، از جمله:

• سرفه‌های طویل‌زمان؛
• خِس‌خِس سینه؛
• تنگی نفس به‌خصوص زمان ورزش‌های سبک همانند بالارفتن‌از پله؛
• حس مداوم دریافت‌نکردن هوای کافی؛
• گرفتگی قفسه سینه؛
• افزایش تشکیل مخاط؛
• مخاط با رنگ غیرطبیعی (زرد یا سبز)؛
• خستگی پیش‌رونده؛
• مشکلات قلبی؛
• مشکلات خواب؛
• اضطراب؛
• افسردگی؛
• سیانوز (کبودی انگشتان و لب ها به‌علت افتاکسیژن)؛
• افت وزن.

اگر آمفیزم دارید، گمان ابتلا به بیماری‌های فرد دیگر همانند ذات‌الریه، برونشیت و دیگر عفونت‌های ریه در شما زیاد تر است.

۲. علائم آمفیزم زیر جلدی

آمفیزم زیر جلدی امکان پذیر طیفی از علائم خفیف تا شدید داشته باشد. این چنین امکان پذیر هیچ علامتی نداشته باشد. موارد زیاد شدید امکان پذیر جهت ناراحتی آشکار یا عوارض جانبی جدی شوند. علائم با دقت به علت عرصه‌ای و قسمت دچار بدن متفاوت‌اند. بااین‌حال زیاد تر افراد مبتلا به آمفیزم زیر جلدی علائم شبیهی دارند، از جمله:

• ادم (ورم) ناحیه دچار؛
• کریپتوس؛
• صدای ترک‌خوردن زمان معاینه پوست با لمس.

اگر فهمید ورم در ناحیه خاصی از بدن یا صدای ترک با لمس ناحیه متورم شدید، به متخصص مراجعه کنید.

آمفیزم زیر جلدی می‌تواند علائم فرد دیگر هم داشته باشد، از جمله:

عوارض آمفیزم

۱. عوارض آمفیزم ریه

آمفیزم می‌تواند جهت سختی ورزش و افت حجم عضله بشود. ترکیب افت فعالیت جسمی و استرس مزمن تنفسی امکان پذیر جهت افت حجم عضله به‌خصوص عضلات مرکزی بشود. این چنین گمان ابتلا به سرطان ریه در افراد مبتلا به آمفیزم ریه افزایش می‌یابد. سرطان ریه را می‌توان در مرحله های اولیه این بیماری نیز تشخیص داده بشود.

۲. عوارض آمفیزم زیر جلدی

موارد شدید آمفیزم زیر جلدی امکان پذیر عوارض جدی داشته باشد هرچند این اتفاق نادر است. این عوارض عبارت‌اند از:

• مشکلات مربوط به مسیر هوایی یا قلب؛
• کلپس ریه؛
• سختی نای؛
• سندرم کامپارتمنت (ورم عضلات و دیگر بافت‌های بدن)؛
• جریان خون ضعیف به مغز؛
• نارسایی ضربان‌ساز قلب.

وقتی که آمفیزم زیر جلدی با عفونت تشکیل بشود، می‌تواند عوارض فرد دیگر هم داشته باشد از جمله:

تشخیص آمفیزم

۱. تشخیص آمفیزم ریه

پزشک نمی‌تواند فقط از روی علائم آمفیزم ریه را تشخیص دهد. پزشک معاینات بالینی را انجام می‌دهد و در این زمان به صدای ریه شما گوش می‌دهد. اگر پزشک صدای توخالی بشنود، یعنی هوا درون ریه شما به دام افتاده است. در این صورت، آزمایش‌های فرد دیگر برای قبول بیماری تجویز خواهد شد، از جمله:

• عکس‌برداری پرتوی ایکس از قفسه سینه: تصاویر تهیه‌شده از ریه فرد با ریه سالم قیاس خواهد شد. این روش طبق معمول برای تشخیص مرحله های اولیه آمفیزم مناسب نیست و مرحله های متوسط و شدید آمفیزم با آن قابل‌تشخیص است.
• سی.تی اسکن: عکس سه‌بعدی با جزئیات زیاد تر از ریه تهیه می‌بشود.
• تست کارکرد ریه: نحوه عمل ریه طی دم و بازدم بازدید می‌بشود. در این روش از اسپیرومتری هم منفعت گیری می‌بشود. دستگاه اسپیرومتر جریان هوای درون ریه را اندازه‌گیری می‌کند. این چنین مقدار هوا درون ریه را تخمین می‌زند.
• گاز خون سرخرگی (ABG): مقدار اکسیژن و دی‌اکسیدکربن درون سرخرگ اندازه‌گیری می‌بشود. اگر آمفیزم بدتر بشود، احتمالا پزشک این روش را تجویز کند تا در صورت لزوم اکسیژن اضافی دریافت کنید.
• الکتروکاردیوگرام (EKG): کارکرد قلب بازدید می‌بشود. برای تشخیص بیماری‌های قلبی به‌گفتن علت تنگی نفس تجویز می‌بشود.
• آزمایش خون و آزمایش ژنتیک: این دو آزمایش برای بازدید افتآلفا-۱ آنتی‌تریپسین به‌گفتن عامل آمفیزم منفعت گیری می‌بشود.

۲. تشخیص آمفیزم زیر جلدی

پزشک می‌تواند از روی کریپتوس بیماری را تشخیص دهد، اما برای قبول بیماری آزمایش‌های فرد دیگر تجویز می‌کند، از جمله:

ادم ناشی از آمفیزم زیر جلدی امکان پذیر با بیماری‌های فرد دیگر همانند عکس العمل حساسیتی نادرست گرفته بشود. بااین‌حال کریپتوس و ورم لب‌ها می‌تواند عامل اختلاف دو بیماری باشد.

درمان آمفیزم

۱. درمان آمفیزم ریه

آمفیزم ریه درمان‌شدنی نیست و به‌مرور زمان بدتر می‌بشود. درمان آمفیزم شامل افت علائم، افزایش کارکرد قسمت باقی‌مانده ریه و بهبود کیفیت زندگی است. دیگر مداخلات از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند. انواع درمان با دقت به شدت آمفیزم متفاوت است، از جمله:

• ترک سیگار: اگر سیگار می‌کشید، بهترین راه افت شدت بیماری آمفیزم ترک سیگار است. شما و پزشک باید بهترین و مؤثرترین راه ترک سیگار را اشکار کنید.
• گشادکننده‌های برونش: این داروها عضلات اطراف مسیر هوایی را آرام می‌کنند، درنتیجه هوای بیشتری داخل ریه و از آن خارج می‌بشود. این داروها از داروهای خوراکی سریع تر و مؤثرترند. گشادکننده‌های برونش به درمان آسم و دیگر بیماری‌های ریوی هم پشتیبانی می‌کنند.
• کورتیکواستروئیدهای استنشاقی: این داروها ورم مسیر هوایی را افت خواهند داد و تشکیل مخاط را کم می‌کنند. برای جلوگیری از علائم آمفیزم، باید روزانه از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی منفعت گیری کنید.
• کورتیکواستروئیدهای خوراکی: اگر آمفیزم شعل‌ور دارید، طبق معمول کورتیکواستروئیدهای خوراکی برای دوره‌های مختصر تجویز خواهد شد.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: آنتی‌بیوتیک‌ها به درمان عفونت‌های باکتریایی همانند ذات‌الریه، برونشیت و دیگر عفونت‌های ریه پشتیبانی می‌کنند.
• اکسیژن‌درمانی: اگر ریه شما اکسیژن کافی برای ورود به جریان خون نداشته باشد، به اکسیژن‌درمانی نیاز دارید. در این روش یک دستگاه اکسیژن را از طریق بینی یا ماسک به شما می‌رساند.
• جراحی افت حجم ریه (LVRS): در این جراحی، بخشی از بافت بیمار ریه برداشته می‌بشود و قسمت‌های باقی‌مانده به هم متصل خواهد شد. برداشتن قسمت صدمه‌دیده سختی را از عضلات تنفسی برمی‌دارد و به بهبود توانایی ریه برای کشش پشتیبانی می‌کند. نتیجه جراحی طبق معمول امیدوارکننده است. بااین‌حال همه افراد مبتلا به آمفیزم کاندید این روش نیستند.
• افت حجم ریه به روش برونکوسکوپی: در این روش، یک دریچه یک‌طرفه در مسیر هوایی قرار می‌گیرد. دریچه اجاره می‌دهد که هوا از یک قسمت ریه خارج بشود و به آن برنگردد. این روش مقدار هوای به‌دام‌افتاده درون ریه را افت می‌دهد و به تنفس راحت‌تر پشتیبانی می‌کند. همه افراد مبتلا به آمفیزم کاندید این روش نیستند.
• پیوند ریه: اگر آمفیزم شدید دارید و ریه شما به دیگر درمان‌ها جواب نمی‌دهد، پزشک با پیوند ریه، ریه صدمه‌دیده را با ریه سالم جانشین می‌کند.

درمان آمفیزم ریه در هر مرحله

• آمفیزم خفیف: گشادکننده‌های برونش با فعالیت مختصر‌زمان و واکسن سالانه آنفولانزا؛
• آمفیزم متوسط: گشادکننده‌های برونش با فعالیت بلند‌زمان و توانبخشی ریه؛
• آمفیزم شدید: مصرف کورتیکواستروئیدهای استنشاقی تا تشدید درمان؛
• آمفیزم زیاد شدید: اکسیژن‌درمانی در صورت نیاز و جراحی ریه.

۲. درمان آمفیزم زیر جلدی

اگر علت عرصه‌ای درمان بشود، طبق معمول آمفیزم زیر جلدی طی ۱۰ روز بدون عوارض جانبی رفع می‌بشود. در این زمان، پاکت‌های هوایی به‌مرور زمان به درون بدن جذب خواهد شد. در موارد خفیف آمفیزم زیر جلدی، امکان پذیر حس ناراحتی نکنید. بااین‌حال باید علائم و ناراحتی را با راه حلهای گوناگون درمان کنید، از جمله:

• اکسیژن؛
• پرس شکم؛
• داروهای مسکن.

درمان آمفیزم زیر جلدی شامل موارد مختلفی است، از جمله:

• تجویز اکسیژن با غلظت بالا که به جذب زیاد سریع هوای زیر جلدی پشتیبانی می‌کند؛
• واردکردن لوله قفسه سینه برای برداشتن هوا؛
• تشکیل برش در زیر استخوان ترقوه؛
• منفعت گیری از سوزن و کاتتر در قسمت‌های دیگر بدن برای ازبین‌بردن هوای اضافی.

موارد شدید آمفیزم زیر جلدی به جراحی یا تخلیه نیاز دارد. میانگین زمان بستری مربوط به آمفیزم زیر جلدی ۱۶ روز است.

پیشگیری از آمفیزم ریه

ترک سیگار بهترین راه افت گمان پیشرفت آمفیزم ریه است. ترک سیگار سخت است و امکان پذیر به تلاش بسیاری نیاز داشته باشد. اگر تصمیم به ترک سیگار دارید، از پزشک پشتیبانی بگیرید. این چنین چند مسئله را مراعات کنید، از جمله:

• از دود دست‌دوم سیگار، هوای آلوده، دودهای شیمیایی، گردو غبار، گرده گل‌ها و شوره حیوانات خانگی دوری کنید.
• آزمایش رادون (گازی بدون رنگ و بو) را در خانه انجام دهید.
• اگر با مواد شیمیایی کار می‌کنید یا در محیطی با آلودگی زیاد هستید، ماسک بزنید.

زندگی با آمفیزم

۱. زندگی با آمفیزم ریه

درمانی برای آمفیزم وجود ندارد. حتی اگر سیگار را ترک کنید، ریه شما نمی‌تواند قسمت صدمه‌دیده را ترمیم کند. اما می‌توانید با درمان روال بیماری را آهسته کنید و کیفیت زندگی را بهبود دهید. به همین علت انتظار شما با دقت به شدت آمفیزم متفاوت است. اگر آمفیزم خفیف دارید، حال شما بهتر است اما همین آمفیزم خفیف می‌تواند بر توانایی شما، به‌خصوص در سن ۶۵سالگی، تاثییر بگذارد و با فعالیت‌هایی همانند پیاده‌روی، بالا‌رفتن از پله یا لباس‌پوشیدن علائم ظاهر خواهد شد. اگر آمفیزم شدید دارید، نفس‌کشیدن زیاد دشوار است و امکان پذیر به دارو نیاز داشته باشید.

این چنین با مراعات چند مسئله باید از ابتلا به عفونت‌های ریه جلوگیری کنید، از جمله:

• دست‌هایتان را بشویید؛
• هر روز دندان‌هایتان را تمیز کنید و از نخ دندان و دهان‌شویه منفعت گیری کنید؛
• فضای تنفسی را پاک نگه دارید؛
• خانه را تمیز نگه‌ دارید و مرتب گرد‌و‌غبار را بگیرید؛
• واکسن‌هایی همانند آنفولانزا و کووید ۱۹ و ذات‌الریه را منظم دریافت کنید؛
• از پزشک برنامه ورزشی بگیرید و انجام دهید؛
• از محرک‌هایی همانند سیگار، دود ماشین، عطرهای تند، محصولات شوینده، رنگ، گردوغبار، گرده گیاهان و شوره حیوانات خانگی دوری کنید.

ربط آمفیزم ریه و کووید ۱۹

هر چند این اتفاق زیاد نادر است، مواردی از آمفیزم ریه سپس از ابتلا به کووید ۱۹ گزارش شده است.

۲. زندگی با آمفیزم زیر جلدی

بعضی اوقات ورم صورت و نکروز بافت می‌تواند ظاهر فرد را تحول دهد و ز‌ندگی او را با مشکل روبه رو کند. به یاد داشته باشید که این تحول ظاهر امکان پذیر با گذشت زمان کاملا بهبود یابد و رفع بشود. با دقت به علت عرصه‌ای آمفیزم زیر جلدی، امکان پذیر چالش‌های فرد دیگر داشته باشید که احتمالا آزاردهنده باشند. برای از بین بردن این مشکلات با پزشک، خانواده و دوستانتان سخن بگویید کنید.

شما بگویید

شما چه مقدار با آمفیزم آشنایی دارید؟ آیا تا‌به‌حال با هیچ‌کدام از انواع آمفیزم روبه رو شده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید توانایی و نظرتان را در تکه ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این نوشته را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

گامی برای تسلط شما بر توانایی‌های برقراری ربط

هشدار! این نوشته فقط جنبه آموزشی دارد و برای منفعت گیری از آن ملزوم است با پزشک یا متخصص وابسته مشورت کنید. اطلاعات زیاد تر