بمب افکن بی-۱ لنسر آمریکا چه قابلیت هایی دارد؟

روز قبل ایالات متحده در واکنشی مورد انتظار به کشته شدن سه نیروی نظامی اش در پایگاهی در اردن و سپس از چند روز تاخیر، اهدافی را در عراق و سوریه مقصد قرار داد. حرف های می بشود که ایالات متحده در این حملات ده ها مقصد را بمباران کرده که چند ده کشته و زخمی نیز در پی داشته است. در ۲۴ ساعت قبل تعداد بسیاری از رسانه ها مدعی شده اند که ارتش ایالات متحده در این حملات از بمب افکن های بی-۱ لنسر منفعت گیری کرده است. اما این بمب افکن غول پیکر چه ویژگی هایی دارد؟

تاریخچه بمب افکن بی-۱ لنسر

در دسامبر ۱۹۹۸، هفت سال بعد از آخر جنگ خلیج فارس، خلبانان آمریکایی بار دیگر خود را در حال پرواز بر فراز عراق یافتند. در حالی که تنها بمب افکن سنگین مافوق صوت ایالات متحده در طول جنگ خلیج فارس کنار مانده می بود، این ماموریت تازه که عملیات روباه صحرا نامیده می شد، اولین ماموریت رزمی بمب افکن B-1B Lancer می بود.

این بمب افکن بال متحرک یک شاهکار تکنولوژیکی می بود که قادر به حمل وزنی بیشتر از دو اتوبوس مدرسه مواد منفجره با سرعتی زیاد تر از شدت صوت می بود در حالی که کم تر از یک درصد از فضای رادار دشمن را در قیاس با B-52 Stratofortress اشغال می کرد. بعد از دهه ها توقف و ادامه گسترش و سیزده سال دیگر کنار ماندن، بالاخره زمان آن رسیده می بود که ببینیم Bone (به معنی استخوان، نامی که خدمه بمب افکن بی-۱ لنسر برای آن انتخاب کرده بودند) چه کاری می تواند انجام دهد.

در ۱۷ دسامبر، دو فروند B – ۱ B به همراه اسکورت های نیروی دریایی، مقداری بعد از ساعت ۱ صبح به زمان محلی از مرز عراق گذشتند و با سرعتی نزدیک به ۸۸۰ کیلومتمر بر ساعت به مسیر خود ادامه دادند. آن ها از وجود حداقل سه پایگاه موشکی زمین به هوای عراق در مسیر پرواز خود آگاه بودند و از طریق اطلاعات دیجیتالی خود آن ها را زیر نظر داشتند.

سرهنگ دوم گوردون گرینی، اپراتور سیستم های تسلیحاتی صندلی عقب در یکی از بمب افکن ها، به یاد می آورد: «آن شب، ناکامی از گزینه ها نبوده است».

رگه های نارنجی سوخته آتش ضدهوایی در آسمان پدیدار شدند و تلاش کردند سوراخ هایی در بدنه هواپیمای در حال حرکت تشکیل کنند. هنگامی که بمب افکن ها به اهداف خود رسیدند, آن ها دریچه های مخازن خود را باز کردند و ده ها بمب ۲۵۰ کیلوگرمی ” گنگ ” را قبل از اجرای یک چرخش شیب دار ۳ G به سمت خانه رها کردند. تنها روز سپس می بود که خلبانان فهمید شدند ماموریت آن ها پیروزی آمیز بوده است .

این اغاز عصر جدیدی برای لنسر B – ۱ B می بود – نه فقط به گفتن یک هواپیمای عملیاتی برای رزم, بلکه به گفتن سکویی که می توانست زیاد زیاد تر از منفعت گیری مورد نظر خود برای جنگ سرد به گفتن یک هواپیمای جنگی هسته ای عمل کند.

عصر تحول

بی -۱ لنسرهای اولیه که در اصل قرار می بود به گفتن جایگزینی با شدت و ارتفاع پروازی بالا برای بی -۵۲ های قدیمی عمل کنند، با انتقاد سیاستمداران و مقامات دفاعی روبه رو شدند، موضوعی که تبدیل لغو این برنامه نه یک بار بلکه دو بار شد.

استراتژی لغو شده روی کاغذ ساده می بود: طراحی بال چرخشی که توسط بمب افکن بین برد موفق F – ۱۱۱ مورد منفعت گیری قرار می گرفت را برای تشکیل یک بمب افکن سنگین وزن که می توانست دفاع شوروی را از طریق قوت بالایش ناکامی دهد، افزایش دهید. ۲۴۰ B – ۱ که در ابتدا برای نیروی هوایی در نظر گرفته شده می بود، با قوت زیاد و حتی سوخت زیاد تر به جنگ می رفت و با شدت مافوق صوت از پدافند هوایی شوروی عبور می کرد.

وقتی که رونالد ریگان به قوت رسید، تکنولوژی شوروی بار دیگر آمریکایی ها را ناچار به برسی مجدد فلسفه بمب افکنی کرد. میگ -۳۱ شوروی، جنگنده ای که برای شکار SR – ۷۱ بلک برد زیاد سریع ساخته شده می بود، همراه با معارفه موشک زمین به هوای تازه SA – ۱۰ و اولین سیستم های هشدار و کنترل اولیه هوابرد شوروی (AWACS) همه انها به این معنی بودند که نرخ بقای پیش بینی شده برای بمب افکن های آمریکایی در فضای هوایی شوروی در حال افت است.

بعد از دهه ها تکیه بر شدت و ارتفاع برای تشکیل مانع حفاظتی بین هواپیماهای آمریکایی و سلاح های شوروی، نیروی هوایی اکنون باید راه جدیدی برای دعوا به اهداف در عمق خاک دشمن اشکار می کرد – و آن را در برنامه دو بار کنسل شده B – ۱ یافتند.

ریگان بار دیگر بمب افکن مرده را احیا کرد، این بار با مقداری تحول در طراحی و منفعت گیری از آن. در حالی که هواپیماهای قدیمی تر به سادگی با شدت بالای خود پدافند شوروی زنده مانده بودند، B – ۱ تازه به طور کلی از شناسایی اجتناب می کرد و با پرواز در ارتفاع پایین به قلمرو دشمن نفوذ می کرد، جایی که رادار در تشخیص آن از عوارض زمین دچار مشکل می شد.

اشکار کردن یک جایگاه در دنیای تازه

بمب افکن لنسر B – ۱ B تازه، بدون شک تهدیدی بزرگ برای اتحاد جماهیر شوروی می بود. لنسر با شعاع رزمی ۴,۸۰۰ کیلومتری بدون نیاز به سوخت گیری، توانایی سوخت گیری در میانه پرواز و ظرفیت حمل بار ۵۶.۷ تنی، می تواند محموله های هسته ای را به هر نقطه از کره زمین رساند. تنها مشکل این می بود که اتحاد جماهیر شوروی و تهدید به جنگ هسته ای هر دو تا اغاز دهه ۱۹۹۰ از بین رفته بودند. بمب افکن B – ۱ B با قابلیت هسته ای بالاخره راه خود را به خدمت اشکار کرده می بود، اما اکنون ماموریتی نداشت.

با امضای پیمان افت تسلیحات راهبردی (START) در سال ۱۹۹۵، همه بمب افکن های B – ۱ B در ناوگان هوایی ایالات متحده، غیر هسته ای شدند. مخزن بمب های این بمب افکن به دو قسمت تقسیم شدند، نقاط اتصال بیرونی برداشته شدند و نرم افزارها برای تبدیل هواپیما به یک پلتفرم معمولی تحول کرد. با وجود اغاز این روال از بیشتر از ۲۰ سال پیش، تعداد بسیاری از کشورها و رسانه های خبری در سراسر جهان تا این مدت B – ۱ B را بمب افکنی هسته ای می دانند.

نقش هسته ای قدیمی بمب افکن بی-۱ لنسر، این بمب افکن را ناچار کرده می بود که در اغاز دهه ۱۹۹۰ از جنگ خلیج فارس خارج بشود، اما حذف بمب افکن های هسته ای B – ۱ B به این معنی می بود که این پلتفرم اکنون یک بمب افکن معمولی است.

اضافه شدن علاف هدفگیری پیشرفته اسنایپر (Sniper Advanced Targeting Pod) ساخت لاکهید مارتین به زودی به این بمب افکن مافوق صوت اجازه داد تا هدایت تسلیحاتی دقیقی را به نسل های تازه مهماتی هوشمند اراعه دهد. بر خلاف “بمب های گنگ”ی که بی-۱ با پیروزی در عملیات روباه صحرا داخل نبرد کرده می بود، لنسر اکنون می توانست مهمات را به قدری دقیق پرتاب کند که این هواپیما به گفتن یک هواپیمای حمایتهوایی نزدیک جان تازه ای اشکار کند.

انبارهای سوخت عظیم B – ۱ B و ظرفیت بالای بار، آن را به یک قهرمان در عملیات های جنگی از عراق تا سوریه تبدیل کرده است. این پرنده می تواند ساعت ها روی یک مقصد پرسه بزند و به طور بلادرنگ هم برای مقر فرماندهی و هم برای نیروهای زمینی شناسایی انجام دهد و این دقیقا تا وقتی است که نبرد اغاز بشود. در زمان درگیری، B – ۱ B می تواند از داده های مقصد گیری رله شده نیروهای زمینی یا غلاف اسنایپر خود برای انداختن دقیق هزاران کیلورم مهمات روی مواضع دشمن منفعت گیری کند.

این ترکیب منحصر به فرد از قابلیت ها به شدت B – ۱ B را به گزینه ای مناسب برای حمایتهوایی نزدیک تبدیل کرده است. در واقع، بوئینگ در سال ۲۰۱۸ با ثبت اختراعی برای طراحی توپی ریلی که برای Bone در نظر گرفته شده می بود، به طور موثری بمب افکن سنگین را به یک توپ جنگی مافوق صوت همانند به هواپیمای افسانه ای “اسپوکی” AC – ۱۳۰ U تبدیل کرد.

بمب افکنی متفاوت از هر بمب افکنی

در سال های بعد از جنگ جهانی دوم، ایالات متحده ناظر یک تحول دیدنی در استراتژی هوایی خود بوده است؛ دور شدن از سلطه بر حجم (تعداد هواپیما) و به سمت سلطه از طریق فناوری. علی رغم این که لنسر برای اولین بار چهل سال پیش به پرواز درآمد، ابراز رسانی ها و ارتقاهای متعدد آن را به یک شگفتی تکنولوژیک تبدیل کرده است.

طراحی بال متحرک متغیر B – ۱ B همانند F – ۱۴ تامکت، یکی دیگر از پلتفرم های ساخته شده در دوران جنگ سرد که برای جنگ جهانی سومی که هیچ زمان رخ نداد ساخته شده می بود، به آن اجازه می دهد تا در باندهای مختصر تری فرود بیاید یا بلند بشود، در حالی که محموله های سنگین تری را حمل می کند. بعد از پرواز، بال ها به بدنه هواپیما متصل می شوند و ظاهری تقریباً جنگنده همانند به آن می دهند.

سرگرد “کایوت” لینی، مربی خلبان B – ۱ B از اسکادران بمب افکن ۲۸اُم حرف های است: « هنگامی بال ها را شیب دار می کنید،، جت کاملاً متفاوت پرواز می کند. با برگشت دادن بال ها با حالت اولیه، قوت مانور زیاد زیاد تر می بشود».

یقیناً با ظرفیت باری قابل قیاس با بی -۵۲، جابجایی ۱۶۷.۸ تن بار در شدت جت های جنگنده به قوت بسیاری نیاز دارد. اینجاست که چهار موتور توربوفن جنرال الکتریک F۱۰۱ – GE – ۱۰۲ (با بعد سوز) داخل عمل می شوند.

آن ها برای ارتفاع های پایین و متوسط تنظیم شده اند، به این علت شدت بالاست. این شتاب هم چنان ادامه دارد و به شدت از شدت صوت می گذرد. این شدت در عملیات های حمایتهوایی نزدیک امروزی نیز سودمند است.

لینی در این باره می گوید: «من در افغانستان به یاد دارم که نیروهای نظامی در سراسر این سرزمین به پشتیبانی نیاز داشتند و من می توانستم در همه طول مسیر با شدت ۱.۲ ماخ پیش بروم و تا این مدت سوخت کافی برای خروج از آنجا را داشته باشم، به این علت شما می توانید سکویی را انتخاب کنید که در سمت شرق افغانستان قرار دارد و ۱۵ یا ۲۰ دقیقه سپس، من در حالی ظاهر می شوم که هیچ کس فرد دیگر تا چند صد کیلومتری برای پشتیبانی وجود ندارد».

لی-۱ لنسر که پیش از فراگیر شدن فناوری پنهانکاری متولد شده می بود، به مواد بازتاب دهنده رادار و توانایی پرواز در ارتفاعات زیاد پایین برای شناسایی نشدن متکی است.

لینی می گوید: «یکی از دیوانه وارترین ویژگی هایی که ما در B – ۱ داریم، سیستم جستوجو کردن عوارض زمین است. ما می توانیم از رادار برای پرواز در ارتفاع پایین منفعت گیری کنیم، جایی که جت قرار است به زمین جلوی ما نگاه کند و ورودی زمین را در اختیار ما قرار دهد تا زمین را در حالی که با شدت ۱۴ کیلومتر در دقیقه پرواز می کنیم، نزدیک به زمین پیش برویم».

در آن ارتفاع، زیاد تر سیستم های دفاع هوایی در تشخیص B – ۱ B از عوارض زمین اطراف آن مشکل دارند، به خصوص وقتی که خلبانان مسیرهای خود را در مناطق کوهستانی برنامه ریزی می کنند.

«پرواز در ارتفاع ۲۰۰ پایی زیاد دیوانه کننده است، اما ما می توانیم این کار را در شب یا در هوایی که چیزی نمی توانیم ببینیم، انجام دهیم. چیزی ترسناک در رابطه این که بدانید کوه های ۲۰۰۰ یا ۳۰۰۰ فوتی در اطراف شما وجود دارند و شما در ارتفاع ۲۰۰ فوتی بین آن ها پرواز می کنید. حاشیه اشتباه زیاد کم است».

ورود به بازنشستگی پیش از موعد؟

نیروی هوایی پیش از این از تصمیم خود برای بازنشسته کردن لنسر B – ۱ B به سود بمب افکن نفوذ عمیق آینده، B – ۲۱ Raider خبر داده می بود، هر چند دور از انتظار به نظر می رسد که Bone به این زودی ها به قبرستان برود و منفعت گیری تازه از بمب افکن بی-۱ لنسر به دعوا به اهدافی در عراق و سوریه نشان داد که تا این مدت تا بازنشستگی این بمب افکن استراتژیک راه بسیاری باقی است.

در آوریل ۲۰۱۸ نیز یک فروند B – ۱ B نوزده موشک کروز JASSM را با پیروزی به سمت اهدافی در سوریه پرتاب کرد. برد افزایش یافته و ویژگی های پنهانکاری JASSM، آن را به یکی از مهم ترین نقاط قوت B – ۱ B تبدیل کرده است که به آن اجازه می دهد سلاح های خود را از فواصل دورتر و در فضای هوایی زیاد رقابتی شلیک کند. احتمالا حتی مهم تر از آن، LRASM یا موشک ضد کشتی دوربرد نیز در سال ۲۰۱۸ به ظرفیت عملیاتی منفعت گیری در این بمب افکن اضافه شد.

امروزه ناوگان بمب افکن لنسر B – ۱ B دچار مشکلات مربوط به سیستم های صندلی ایجکت خود است، اما به نظر می رسد که این مشکلات به زودی حل خواهند شد و لنسر به بهترین حالت خود باز خواهد گشت.

برای چه زمان؟گفتنش سخت است… اما دو رئیس جمهور و تعداد بسیاری از ضد هوایی ها قبلا تلاش کرده اند که بی-۱ لنسر را به خواب ببرند، و هیچ کس تا بحال نموفق به این کار نشده است.

ویژگی های بمب افکن بی-۱ لنسر

با حمل بزرگ ترین محموله سلاح های هدایت شونده و غیر هدایت شونده در فهرست نیروی هوایی ایالات متحده، B – ۱ چند منظوره، ستون فقرات نیروی بمب افکن دوربرد آمریکا است. این سلاح می تواند به شدت مقادیر عظیمی از سلاح های دقیق و غیر دقیق را به هر نقطه از جهان تحویل دهد.

پیکربندی ترکیبی بال / بدنه B – ۱، بال های با هندسه متغیر و موتورهای بعد سوز توربوفن، با هم ترکیب می شوند تا برد بلند، قابلیت مانور و شدت بالا را در عین افزایش بقا برای آن فراهم کنند. از تنظیمات بال رو به جلو برای برخاستن، فرود، سوخت گیری هوایی و در برخی سناریوهای منفعت گیری از سلاح های ارتفاع بالا منفعت گیری می بشود. تنظیمات شیب دار بال عقب – پیکربندی مهم رزمی بی-۱ – طبق معمولً در طول پرواز مادون صوت و فراصوت منفعت گیری می بشود و قابلیت مانور B – ۱ B را در سناریوهای ارتفاع پایین و بالا افزایش می دهد. شدت و قابلیت های هندلینگ B – ۱ به آن اجازه می دهد تا به طور بی نقص در بسته های مختلط نیرویی ادغام بشود. این قابلیت ها در ترکیب با محموله قابل دقت، سیستم مقصد گیری راداری عالی، زمان پرسه زنی طویل و قابلیت بقا، B – ۱ B را به عنصر کلیدی هر نیروی دعوا ترکیبی تبدیل می کند.

B – ۱ یک سیستم تسلیحاتی زیاد متنوع و چند ماموریتی است. رادار دیافراگم مصنوعی B – ۱ قادر به ردیابی، مقصد گیری و دچار شدن با سیستم ها در حال حرکت و این چنین حالت های مقصد گیری خودکار و تعقیب زمین است. علاوه بر این، یک سیستم ناوبری اینرسی زیاد دقیق به پشتیبانی سیستم موقعیت یاب جهانی، خدمه را قادر می سازد تا بدون پشتیبانی ناوبری زمینی حرکت کنند و این چنین با سطح بالایی از دقت با اهداف دچار شوند. سیستم های بی سیمی Combat Track II تا وقتی که Link – ۱۶ بر روی هواپیما نصب نشده باشد، اتصال پشت خط دید امنی را فراهم می کنند. در یک سناریو مقصد گیری حساس به زمان، خدمه می توانند از داده های مقصد گیری مرکز عملیات هوایی ترکیبی بر روی Combat Track II منفعت گیری کنند، سپس به شدت و به طور موثر به اهداف در حال نزدیک شدن دعوا کنند.

تجهیزات جنگ الکترونیکی (جمینگ) حفاظت از خود B – ۱، گیرنده هشدار راداری (ALQ-161) و سیستم عمل های متقابل قابل گسترش (چاف و منور) و یک سیستم طعمه انداز کششی (ALE – ۵۰) تکمیل کننده سطح مقطع راداری اندک آن برای راه اندازی یک سیستم دفاعی یکپارچه و قوی است که در نفوذ به فضای هوایی دشمن به لنسر می کند.

B – ۱ B یک نسخه بهبود یافته است که توسط دولت ریگان در سال ۱۹۸۱ اغاز شد. تغییرات عمده نسبت به B-52، شامل افزودن ساختار اضافی برای افزایش بار تا بیشتر از ۳۳.۵ تن، بهبود رادار و افت سطح مقطع راداری به مقدار قابل توجهی می بود. ورودی هوا به گفتن بخشی از این افت سطح مقطع راداری به طور گسترده ای اصلاح شد و افت حداکثر شدت به ماخ ۱.۲ را ایجاب می کرد.

اولین بمب افکن B – ۱ تولیدی در اکتبر ۱۹۸۴ پرواز کرد و اولین B – ۱ B در ژوئن ۱۹۸۵ به پایگاه نیروی هوایی دایس در تگزاس تحویل داده شد. قابلیت عملیاتی اولیه در تاریخ ۱ اکتبر ۱۹۸۶ به دست آمد. آخرین B – ۱ B در ۲ مه ۱۹۸۸ تحویل داده شد.

B – ۱ B تقریبا ۵۰ رکورد جهانی شدت، حمل بار، برد و زمان صعود در کلاس خود دارد.

خلاصه قابلیت های بمب افکن بی-۱ لنسر

• اولین پرواز: ۲۳ دسامبر ۱۹۷۴
• معارفه: ۱ اکتبر ۱۹۸۶
• سال های تشکیل: ۱۹۷۳-۱۹۷۴ و ۱۹۸۳-۱۹۸۸
• تعداد فروندهای ساخته شده: ۱۰۴ فروند
• طول: ۴۵ متر
• طول بال: ۴۲ متر
• ارتفاع: ۱۰ متر
• وزن خالی: ۸۷,۰۹۰ کیلوگرم
• حداکثر وزن زمان بلند شدن: ۲۱۶,۳۶۴ کیلوگرم
• برد: قاره پیما (۹,۴۰۰ کیلومتر با محموله ای به وزن ۱۶.۸ تن؛ حداکثر برد ۱۲,۰۰۰ کیلومتر)
• برد عملیاتی: ۵,۵۴۳ کیلومتر
• سقف پروازی: ۶۰,۰۰۰ پا (۱۸,۰۰۰ متر)
• نرخ ارتفاع گرفتن: ۲۸.۸۴ متر بر ثانیه
• ظرفیت مهمات: ۶ نقطه اتصال بیرونی برای مهمات با ظرفیت ۲۳,۰۰۰ کیلوگرم
• خدمه: ۴ نفر (فرمانده، پشتیبانی خلبان، و دو افسر سیستم های تسلیحاتی)
• موتورها: ۴ موتور توربوفن General Electric F101-GE-102 با بعد سوز
• حداکثر شدت: ۱,۴۴۰ کیلومتر بر ساعت (۱.۲۵ ماخ در سطح دریا)
• تجهیزات تسلیحاتی: ۸۴ بمب ۲۲۵ کیلویی یا ۲۴ بمب ۹۰۰ کیلوگرمی همه کاره؛ بیشتر از ۸۴ مین دریایی ۲۲۵ کیلوگرمی Mk-62 یا ۸ بمب ۹۰۰ کیلوگرمی از نوع Quick Strike؛ بیشتر از ۳۰ مهمات خوشه ای (CBU-87, -89, -97) یا ۳۰ پرتاب کننده مهمات تصحیح بادی (CBU-103, -104, -105); تا ۲۴ مهمات تهاجمی هدایت مشترک ۹۰۰ کیلوگرمی یا ۱۵ مهمات ۲۲۵ کیلوگرمی از نوع GBU-38؛ بیشتر از ۲۴ فروند موشک هوا به سطح استندآف AGM-158A، مهمات تهاجمی هدایت لیزری GBU-54