هیپومانیا چیست؛ علائم، روش تشخیص و درمان + تأثیر آن بر ازدواج

به گمان زیاد عبارت «دوره شیدایی» به گوشتان خورده است، اما آیا با نیمه‌شیدایی نیز آشنا هستید؟ هیپومانیا یا همان نیمه‌شیدایی وضعیتی روانی است که انرژی‌ فرد را شدیدا زیاد می‌کند. در واقع اختلال هیپومانیا همان مانیا یا شیدایی است، ولی شدت کمتری دارد. شدت کمتر به این معنی نیست که از نگاه‌ها نهان باشد و دیگران فهمید نشوند؛ با مقداری دقت می‌توان به‌خوبی فهمید تغییرات رفتاری شخص شد. در این مقاله ابتدا توضیح می‌دهیم هیپومانیا چیست و سپس آن را با مانیا قیاس می‌کنیم. با ما همراه باشید.

هیپومانیا چیست؟

هیپومانیا یا نیمه‌شیدایی حالتی است که به‌جهت آن احساسات، انرژی و فعالیت فرد غیرطبیعی تشدید خواهد شد. این تحول به‌طوری است که اطرافیان فرد فهمید خواهد شد رفتارش همانند همیشه نیست. هیپومانیا از علائم اختلال دوقطبی است، اما امکان پذیر علامت بیماری روحی روانی فرد دیگر نیز باشد. این عارضه خود را به اشکال مختلفی در افراد متفاوت مشخص می کند. چند نمونه از رفتارهای شخص دچار نیمه‌شیدایی عبارت‌اند از:

• وسواس تمیزی شدید می‌گیرد و همه سطوح خانه را تمیز می‌کند.
• شب کلا نمی‌خوابد، اما صبح روز سپس حس خستگی نمی‌کند.
• پروژه‌ای را اغاز می‌کند و ۲۰ ساعت بدون وقفه و استراحت برای آن زمان می‌گذارد.
• حس می‌کند حتی اگر در عرصه‌ای هیچ‌گونه توانایی و توانایی‌ای ندارد، باز هم در آن ناکامی نمی‌خورد.
• دائما به دوستان خود زنگ می‌زند و مطلب می‌دهد. این چنین تعداد بسیاری پست و نظر در شبکه‌های مجازی به اشتراک می‌گذارد.
• زیاد سریع سخن بگویید می‌کند و دائما از قضیه‌ای به قضیه دیگر می‌پرد.

تفاوت مانیا و هیپومانیا

گفتیم که هیپومانیا شدت کمتری از مانیا دارد. در جدول زیر، تفاوت هیپومانیا و مانیا نوشته شده است.

دوره هیپومانیا

احتمالا برایتان سوال پیش بیاید عامل اغاز دوره هیپومانیک چیست. در واقع عوامل متغیری جهت ابراز دوره هیپومانیا در افراد گوناگون خواهد شد که مثالهایش عبارت‌اند از:

• قرارگیری در مکانی پرسروصدا یا دارای نور شدید یا حتی مکانی شلوغ و پرازدحام؛
• تحول بزرگ در زندگی همچون طلاق یا ازدست‌دادن شغل؛
• بی‌خوابی؛
• مصرف الکل و مواد مخدر.

این دوره حداقل ۴ روز طول می‌کشد، اما امکان پذیر تا ماه‌ها نیز ادامه داشته باشد. بعد از پایان دوره، به گمان زیاد فرد این چنین احساسات خواهد داشت:

• از حرکت خود در طول دوره حس خوشحالی می‌کنید یا خجالت می‌کشید.
• بابت همه فعالیت‌هایی که در طول دوره انجام داده‌اید، خسته و کلافه‌اید.
• تنها خاطراتی محو از دوره یادتان می‌آید.
• شدیدا حس خستگی می‌کنید و به خواب نیاز دارید.
• حس افسردگی می‌کنید. (این مورد در صورتی است که اختلال دوقطبی جهت هیپومانیا شده باشد.)

علائم هیپومانیا

برخی‌ها هیپومانیا را با خوشحالی نادرست می‌گیرند. در نظر داشته باشید اگر حس خوشحالی دارید، لزوما به این معنی نیست که حالتان خوب است. اگر به این قضیه شک کردید، از نزدیکان و دوستان مورداعتمادتان بخواهید در صورت هرگونه تحول در رفتارتان، شما را در جریان بگذارند. دقت داشته باشید که علائم هیپومانیا در افراد گوناگون متفاوت‌اند. علائم رایج هیپومانیا عبارت‌اند از:

• انرژی‌ فرد بیشتر از حد طبیعی است.
• بیشتر از اندازه حس خوشحالی می‌کند یا شوق‌زده است.
• نمی‌خوابد یا زمان‌زمان مقداری می‌خوابد، اما خسته نمی‌بشود.
• اعتمادبه‌نفس اغراق‌آمیزی دارد و گمان می‌کند ناکامی‌ناپذیر است.
• زیاد تر از معمول و زیاد سریع سخن می‌زند، به‌طوری که دیگران نمی توانند حرفش را قطع کنند.
• ذهنش بیشتر از حد مشغول است. هم‌زمان درمورد مسائل گوناگون زیاد فکر می‌کند.
• تمرکز خود را با چیزهای غیرمهم و بی‌ربط به‌راحتی از دست می‌دهد.
• بیشتر از حد دچار فعالیتی می‌بشود و کاملا در آن غرق می‌بشود.
• حرکات بی‌مقصد انجام می‌دهد. برای مثال دورتادور خانه یا محل کار با شدت قدم می‌زند یا هنگامی که نشسته‌ است، دائما تکان می‌خورد.
• بی‌فکر عمل می‌کند و امکان پذیر تصمیمات بدی بگیرد. خریدهای غیرضروری، رابطه جنسی پرخطر یا اندوخته‌گذاری‌های نادرست و حتی قمار مثالهایی از این رفتارها می باشند.

علل ابراز هیپومانیا

علت قطعی و دقیق ابراز دوره نیمه‌شیدایی اشکار نیست، اما عللی وجود دارند که در این قضیه دخیل‌اند. دلایل احتمالی ابراز هیپومانیا عبارت‌اند از:

• سابقه خانوادگی (اگر یکی از اعضای خانواده‌ به اختلال دوقطبی مبتلاست، گمان ابتلای فرد به این اختلال زیاد تر است.)؛
• عدم اعتدال شیمیایی در مغز؛
• عوارض جانبی دارو، الکل یا مواد مخدر؛
• تحول بزرگ در زندگی همچون طلاق، اسباب‌کشی یا فوت عزیزان؛
• شرایط سخت زندگی همچون تروما یا آزار و اذیت، مشکلات خانوادگی، مشکلات اقتصادی یا تنهایی؛
• استرس زیاد و ناتوانی در مهار آن؛
• افتخواب و تحول الگوی خواب؛
• مشکلات روانی همچون اختلال اسکیزوافکتیو، افسردگی بعد از زایمان، اختلال عاطفی فصلی و سیکلوتایمیا؛
• مشکلات جسمانی یا وابسته به سیستم عصبی همچون صدمه مغزی، تومور مغزی، سکته، زوال عقل، لوپوس یا انسفالیت.

تشخیص هیپومانیا

اگر علائم هیپومانیا یا اختلال دوقطبی را در خود حس کردید، بهتر است سراغ پزشک بروید. پزشک از شما اسبق پزشکی‌تان را می‌خواهد و حالت جسمانی شما را می‌سنجد. او امکان پذیر آزمایش خون و اسکن بدن برای تست هیپومانیا تجویز کند و این چنین بیماری‌های فرد دیگر را که امکان پذیر جهت ابراز علائم شما شده باشند، تشخیص دهد. حتما همه داروهایی را که مصرف می‌کنید، اعم از هرگونه مواد غیرمجاز، به دکتر خبر دهید. اگر پزشک حس کند شما مبتلا به مانیا یا هیپومانیا هستید، شما را به روان‌پزشک ارجاع می‌دهد.

درمان هیپومانیا

۱. روان‌درمانی

روان‌درمانی، راهکارهای متنوعی دارد. شما با متخصص حوزه سلامت روان سخن بگویید می‌کنید تا به شما پشتیبانی کند علائم و محرک‌های هیپومانیا را تشخیص دهید. او این چنین راه‌های سازگاری با هیپومانیا یا راهکارهای افت تأثیرات آن را به شما یاد می‌دهد.

۲. درمان دارویی

طبق معمول داروهای هیپومانیا از دسته ضدروان‌پریشی و تثبیت‌کننده خلق و بعضی اوقات داروهای ضدافسردگی می باشند.

داروهای ضدروان‌پریشی عبارت‌اند از:

• آریپیپرازول؛
• کوئتیاپین؛
• لانزاپین؛
• لوراسیدون؛
• ریسپریدون.

داروهای تثبیت‌کننده خلق نیز عبارت‌اند از:

• کاربامازپین؛
• والپروات؛
• لیتیم.

۳. درمان بدون دارو

اگر هیپومانیا خفیف باشد، امکان پذیر بدون درمان دارویی بتوانید با آن کنار بیایید. پزشک در این چنین شرایطی از شما می‌خواهد زیاد تر از خود مراقبت کنید و تا می‌بشود سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرید. برخی از راهکارهای پیشنهادی عبارت‌اند از:

• هر شب ساعتی اشکار بخوابید و ۶ تا ۹ ساعت بخوابید.
• از مصرف محرک‌هایی همچون قهوه، چای، نوشابه، شکر و این چنین وجود در محیط‌های شلوغ و پرسروصدا خودداری کنید.
• رژیم‌های غذایی سالم همچون رژیم دش یا رژیم مدیترانه‌ای بگیرید.
• در زیاد تر روزهای هفته به‌زمان نیم ساعت ورزش کنید.
• الکل یا مواد مخدر مصرف نکنید.
• یوگا، مدیتیشن، گوش‌دادن به آهنگ‌های اسایش‌قسمت و رایحه‌درمانی را به برنامه روزانه خود اضافه کنید.
• حتما همه داروهای تجویزشده را مصرف کنید. اگر حس کردید دچار عوارض جانبی دارو شده‌اید، این قضیه را با پزشک خود در بین بگذارید. هیچ‌گاه بدون خبر پزشک دوز داروهای خود را تحول ندهید و مصرف آنها را قطع نکنید. حتما پزشک را در جریان دیگر داروهای مصرفی خود اعم از ویتامین‌ها، مکمل‌ها و داروهای گیاهی قرار دهید.

تأثیر اختلال دوقطبی بر ازدواج

اکنون که با هیپومانیا آشنا شده‌اید، احتمالا برایتان سوال پیش آمده باشد که نتیجه ازدواج با فرد مبتلا به هیپومانیا چیست. همان گونه که پیش از این گفتیم، هیپومانیا بخشی از اختلال دوقطبی است و در این قسمت می‌خواهیم تأثیر این اختلال بر ازدواج را بازدید کنیم.

۱. ربط

احتمالا سخن بگویید‌کردن و ربط با شریکتان که دوره شیدایی یا افسردگی را می‌گذراند، کار آسانی نباشد، اما الزامی است. اختلال دوقطبی و اثرات احساسی‌اش امکان پذیر رابطه طرفین را تضعیف کنند و شما برای فهمیدن بهتر همسرتان نباید اجازه کم‌رنگ‌شدن رابطه را بدهید.

۲. رابطه جنسی

شخص مبتلا به اختلال دوقطبی امکان پذیر مشکلاتی در برقراری رابطه جنسی داشته باشد. برای مثال داروها میل جنسی را افت خواهند داد و از طرفی دوره شیدایی امکان پذیر با بیش‌فعالی جنسی همراه بشود. مطابق تحقیقات، افراد در دوره شیدایی امکان پذیر دست به کارهای پرمخاطره بزنند، همچون رابطه جنسی ناامن یا حتی خیانت.

۳. بچه‌داری

استرس زیاد یکی از محرک‌های افراد مبتلا به اختلال دوقطبی است. بچه‌دارشدن همان‌قدر که شیرین است، استرس و سختی بسیاری برای والدین به همراه دارد. در این چنین شرایطی امکان پذیر والد مبتلا به اختلال دوقطبی نتواند از بعد مسئولیت‌ها بربیاید و همه سختی‌ها بر دوش همسرش بیفتد. این چنین در آینده، توضیح‌دادن شرایط برای فرزندان با دقت به مقدار فهمیدن آنها دشوار خواهد می بود.

۴. مسئولیت مالی

مانیا و رفتارهای تکانشی از علائم اختلال دوقطبی می باشند که امکان پذیر حالت مالی زوجین را به خطر بیندازند. ولخرجی، انباشته‌کردن بدهی‌ها و قسط و قمار از رفتارهای احتمالی شخص مبتلا به اختلال دوقطبی می باشند و متأسفانه درمان این رفتارها دشوار است.

شما بگویید

با داشتن اطلاعات کافی درمورد هیپومانیا و تشخیص علائم آن می‌توانید سریعتر آن را مهار کنید و سراغ درمانش بروید. این چنین اگر شخصی از نزدیکانمان به این اختلال دچار است، بهتر است با کسب آگاهی کافی محیطی مناسب برای او فراهم کنیم. در این مقاله تلاش کردیم به سوال هیپومانیا چیست جواب کاملی بدهیم و درنهایت ربط هیپومانیا و ازدواج را توضیح دادیم.

آیا تابه‌حال با شخص مبتلا به هیپومانیا یا اختلال دوقطبی مواجه شده‌اید؟ به‌نظر شما چه راهکاری برای مهار این اختلال کارآمدتر است؟